بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

سلام دوستان؛

بیشتر مردم با مقوله‌ای تحت عنوان «استخاره» آشنایی دارند و بارها یا خودشان برای امری استخاره کرده‌اند و یا از کسی خواسته‌اند که برایشان استخاره کند.

«استخاره»؛ دو معنای عام و خاص دارد؛ معنای عام آن، «طلب خیر از خداوند متعال» می‌باشد که شخص مؤمن و متوکل، در هر آنی، هر امری و هر کاری، از خداوند متعال طلب خیر می‌کند، چرا که می‌داند او خالق، مالک و ربّ است و هر چه خیر است، از اوست؛ چنان که فرمود:

«قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» (آل عمران، 26)

- بگو: بار خدايا تويى كه فرمانفرمايى هر آن كس را كه خواهى فرمانروايى بخشى و از هر كه خواهى فرمانروايى را باز ستانى و هر كه را خواهى عزت بخشى و هر كه را خواهى خوار گردانى همه خیرها (خوبی‌ها) به دست توست و تو بر هر چيز توانايى.

معنای خاص «استخاره»، همین تفألی است که به قرآن مجید می‌زنند و بر اساس آیه، می‌گویند: «خوب است انجام بده، یا بد است و انجام نده».

اما، این «استخاره» نیز تعریف و شرایط دارد و چنین نیست که هر کسی برای هر کاری، قرآن کریم را باز کند و بگوید: «خوب است - بد است»!

●- اولاً قرآن مجید، برای استخاره یا سرکتاب باز کردن و ... نیامده است، بلکه کلام الله است و برای هدایت انسان، از سوی خداوند متعال نازل شده و توسط اشرف مخلوقات و خاتم الانبیاء، حضرت محمد صلوات الله علیه و آله، به مردم ابلاغ شده است؛ اما برخی به رغم ادعای مسلمانی، جز به هنگام تبرک در سفرۀ عقد یا سر قبر و نیز هنگام استخاره، با قرآن کریم کاری ندارند!

●- ثانیاً خداوند متعال آدمی را از موهبت عقل، فکر، علم و فهم برخوردار نموده است و نه تنها هرگز نفرموده که تفکر و تعقل را تعطیل کن و برای هر کاری استخاره کن، بلکه فرموده در هر امری تفکر و تعقل کنید.

حکایت - 1

می‌گویند: شخصی کاسۀ لعابی ماست را در دست گرفت و استخاره کرد که آن را مثل پسته به هوا بیندازد و در پایین آمدن بخورد! پاسخ استخاره برای او خوب آمد و کاسۀ ماست روی صورت افتاد و شکست و ...! پرسید: پس چرا خوب آمد؟! همراهش گفت: «برای احمقی مثل تو، باید خوب بیاید تا بفهمی ماست را اینگونه نمی‌خورند!»

حکایت - 2

مرحوم آیت الله حائری شیرازی، در مسجد امیرالمؤمنین علیه السلام، واقع در شهرک محلاتی، منبر داشتند. روزی پس از اتمام سخنرانی و پایین آمدن از منبر، جوانی به ایشان گفت: «حاج آقا! ممکن است برای من استخاره‌ای بنمایید؟» ایشان فرمودند: «خیر؛ برای شما استخاره نمی‌کنم، چون شما مستأصل نیستید».

این بیان کوتاه، درس‌ها و حکمت‌ها داشت؛ اول آن که به آن جوان فهماند که عقل، شعور، فهم، منطق، قدرت فکر، تحقیق، مطالعه و مشورت داری؛ پس برو از این نیروها و نعمت‌ها استفاده کن. دوم آن که استخاره وقتی جایز می‌شود که آدمی واقعاً برای انجام کار درستی، در حیرت بماند و واقعاً مستأصل شود که آیا انجام بدهد یا ندهد؟!

تذکر:

فرض نمایید که کسی برای خرید خودرویی استخاره می‌کند و خوب هم می‌آید و او آن خودرو را می‌خرد. اما، پس از چند ماه، هنگام رانندگی، عقل شریف را تعطیل می‌کند، با سرعت غیر مجاز می‌راند، سبقت بی‌جا می‌گیرد ... و بالاخره تصادف می‌کند! خودرو کلاً از رده خارج می‌شود و خودش مصدوم! می‌پرسد: «پس چرا استخاره خوب آمده بود؟!» بله، استخاره برای خرید این خودرو و استفادۀ درست و بهینه خوب آمده، نه برای هر کاری که تو بعداً انجام می‌دهی.

با دختری مؤمنه، عفیفه، با اخلاق و کفر ازدواج کردی، اما پس از مدتی بداخلاق شدی و یاد نگرفتنی که زندگی را مدیریت کنی و با او رفتار مناسبی داشته باشی، لذا اختلافات و حتی طلاق نیز پیش می‌آید.

نکات:

1- استخاره در مورد یک امر خوب یا بین دو امر خوب جایز می‌باشد، نه بین خیر و شرّ و یا حلال و حرام. در مواردی که حکم عقل و حکم شرع قطعی است که استخاره موضوعیتی ندارد و پاسخش (آیه‌ای که می‌آید) نیز حجّیتی ندارد.

مثل این است که کسی استخاره کند آیا این تجارت ربوی که حرام است را انجام دهم یا خیر؟ یا سارقی استخاره کند که آیا به قصد سرقت، از این دیوار بالا بروم یا خیر؟ یا بیماری استخاره کند که آیا برای بهبود اقدام کنم یا خیر؟  یا کسی استخاره کند که آیا نمازهای واجب خود را اقامه نمایم یا خیر؟!

2- استخاره، پس از مطالعه، تفکر، تحقیق، تعقل و اگر نتیجه نداد، مشورت با اهل فنّ جایز می‌شود، نه این که تا یک ذهنیتی برای کسی پیش آمد، زود برایش استخاره کند!

3- استخاره‌ای که درست و به جا باشد، فقط انجام یا پرهیز از انجام کاری را بیان می‌دارد، اما تضمین ندارد که پس از انجام، هر کاری کنید یا هر گونه مدیریت کنید و ...، باز هم نتیجه‌اش خوب باشد.

4- استخاره باید توسط اهلش، یعنی کسی که دعای استخاره می‌کند و از آیات فهم و استنباط درستی دارد انجام پذیرد، نه این که هر کسی قرآن را باز کند بگوید: «خوب آمد - بد آمد».

حکایت - 3

دوستی می‌گفت: شغل من و تمام اوقات من، صرف مطالعه، تدریس و نوشتن مباحث دینی بود. به خودم گفتم: «اینطوری که نمی‌شود، خب برو رسماً طلبگی کن». گفت: نزد مرحوم آیت الله راستی بودم و در پایان جلسه از ایشان خواستم تا برای من استخاره‌ای بنماید. او نیز استخاره کرد و گفت: «بد است آقا»!

گفت: خیلی تعجب کردم و گفتم: «ممکن است آیه را بفرمایید»، گفت: «انداختن حضرت ابراهیم علیه السلام در آتش»؛ جسارت کردم و گفتم: «ببخشید آقا، این که بد نیست، آتش به فرمان خدا برای او سرد و گلستان شد و ...»، فرمود: «بله، ولی شما حضرت ابراهیم نیستید». گفت: مطلبم را گرفتم و چه درس بزرگی برایم بود. طلبگی کار من نبود و اساساً با روحیات من سازگاری ندارد و سبب رشد من نمی‌شود. ممکن است خیلی زود خسته شوم، زده شوم و ... .

● - بله، در روایات نیز تصریح شده که اگر کسی متحیر ماند و نتوانست نتیجۀ قعطی بگیرد، نماز بخواند، از خدا طلب خیر نماید، «اَستُخیرُ اللّه بِرَحمتِهِ» بگوید، سپس همان موقع به دلش توجه کند که چه به قلبش می‌آید و با توکل به خدا به همان عمل کند و یا قرآن کریم را باز کند و به اولین آیه توجه نماید.

● - بنابراین، نباید در هر امری استخاره کنیم؛ نباید با عادت به استخاره، تعقل و تفکر را تعطیل کنیم؛ نباید با عادت به استخاره برای هر کاری، اراده در تصمیم‌گیری و انتخاب برای عمل را سست نماییم؛ و نباید به جای تلاوت آیات قرآن مجید و تفکر و تدبر در آنها، و ارجاع حالات، امیال و امور به قرآن کریم، با آیات قرآن حکیم، بازی ذهنی نماییم.

آیت الله جوادی آملی:

«وجود مبارک امام باقر (ع) فرمود: عقائد و اخلاق و اعمالی که دارید؛ قبل از اینکه استخاره کنید، تفسیر کنید. ما گاهی بین دو تا کار مُخیّر یا مردّدیم. نمی‌دانیم کدام حق است، کدام باطل؛ کدام خیر است، کدام شرّ؛ کدام حَسن است، کدام قبیح؛ کدام سعادت بار است، کدام شقاوت آور. فرمود: شما عقائدتان، اوصاف‌تان، اخلاق تان، اعمال‌تان، اقوال‌تان را چه آنهائی که متعارض دارد، چه آنهائی که متعارض ندارد؛ همه این امور را بر قرآن کریم عرضه کنید؛ اهل تفسیر باشید، نه استخاره!» (سخنرانی در آذر 1388)

 

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

مشارکت و هم افزایی - موضوع یادداشت و نشانی پیوند متن، جهت ارسال و انتشار توسط شما؛ متشکریم.

موضوع:

استخاره، یا بازی ذهنی با آیات قرآن مجید؟!

متن (نشانی پیوند):

https://www.x-shobhe.com/note/12624.html

 

 

 

کلمات کلیدی:  یادداشت