پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

*- این خطبه در نهج البلاغه درج نشده است و شاید علتش این است که به نقل از امام باقر علیه السلام می‌باشد؛ اما در هر حال کلام مولاست و جای دارد که در ابتدای ماه مبارک رمضان، به آن اشاره نماییم و در مضامین آن تأمل و تفکر نماییم.

امیرالمؤمنین، امام علی علیه السلام:

«أیُّهَا النّاسُ، إنَّ هذَا الشَّهرَ شَهرٌ فَضَّلَهُ الله‏ُ عَلى سائِرِ الشُّهورِ كَفَضلِنا أهلَ البَیتِ عَلى سائِرِ النّاسِ؛ و هُوَ شَهرٌ یُفَتَّحُ فیهِ أبوابُ السَّماءِ و أبوابُ الرَّحمَةِ، و یُغَلَّقُ فیهِ أبوابُ النِّیرانِ ...»

امام باقر علیه‏السلام به نقل از پدرانش علیهم‏السلام روایت می‌كند: حضرت على علیه‏السلام در اوّلین روز ماه رمضان در مسجد كوفه خطبه خواند. پس خدا را به بهترین ستایش و برترین و رساترین ثنا ستود و بر پیامبرش محمّد صلى‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله درود فرستاد. سپس فرمود:

- «اى مردم! این ماه، ماهى است كه خداوند، آن را بر ماه‏هاى دیگر برترى داده است، مانند برترى ما اهل‏بیت بر دیگر مردم. و آن، ماهى است كه درهاى آسمان و درهاى رحمت، در آن گشوده مى‏شوند و درهاى آتش در آن بسته مى‏گردند. و ماهى است كه در آن ندا شنیده مى‏شود و دعا مستجاب مى‏گردد و گریه مورد ترحّم قرار مى‏گیرد‌.  

ماهى است كه در آن، شبى وجود دارد كه فرشتگان از آسمان فرود آمده، بر مردان و زنان روزه‏دار، به اذن پروردگارشان تا طلوع سپیده سلام مى‏دهند و آن شب، "شب قدر" است . دو هزار سال پیش از آن كه آدم علیه‏السلام آفریده شود، ولایت من در آن شب، مقدّر شد. روزه گرفتن آن، برتر از روزه‏دارى هزار ماه است و عمل در آن، برتر از عمل در هزار ماه است‌.  

اى مردم! خورشید ماه رمضان بر مردان و زنان روزه‏دار، با رحمت مى‏تابد و ماه آن با رحمت بر آنان نورافشانى مى‏كند و هیچ روز و شبى از این ماه نیست، مگر آن كه پروردگار متعال، بر سر این امّت، نیكى مى‏افشاند. پس هر كس از ریزش نعمت الهى ذرّه‏اى بهره‏مند گردد، در روز دیدارش با خدا، نزد خداوند، گرامى خواهد بود و هیچ بنده‏اى نزد خدا گرامى نگردد، مگر آن كه خداوند، بهشت را جایگاه او قرار مى‏دهد‌.

بندگان خدا! این ماه شما، همچون دیگر ماه‏ها نیست. روزهایش برترین روزهاست و شب‏هایش برترین شب‏ها و ساعاتش برترین ساعات است. آن، ماهى است كه شیطان‏ها در آن در بند و زندانى‏اند؛ ماهى كه خداوند در آن، روزى‏ها و اجل‏ها را مى‏افزاید و میهمانان خانه‏اش را مى‏نویسد؛ ماهى كه اهل ایمان با آمرزش و رضاى الهى، با شادى و نعمت‏هاى الهى، و با خشنودى فرمانرواى دادگر و توانا، پذیرفته مى‏شوند.

اى روزه‏دار! در كار خویش نیك بنگر، كه در این ماه، میهمان پروردگار خویش هستى‌. بنگر كه در شب و روزت چگونه‏اى و چگونه اعضاى خود را از نافرمانى خدا حفظ مى‏كنى. بنگر تا مبادا شب در خواب باشى و روز در غفلت؛ پس این ماه بر تو بگذرد و بار گناهت همچنان بر دوشت مانده باشد؛ پس آنگاه كه روزه‏داران پاداش‏هاى خود را مى‏گیرند، تو از زیانكاران باشى و آنگاه كه به كرامت فرمانرواى خویش نایل مى‏شوند، از محرومان گردى و آنگاه كه به همسایگى با پروردگارشان سعادتمند مى‏شوند، تو از طردشدگان باشى!

اى روزه‏دار! اگر از درگاه صاحبت رانده شوى، به كدام درگاه روى خواهى آورد؟ و اگر پروردگارت محروم سازد، كیست كه روزى‏ات دهد؟ و اگر تو را خوار شمرد، كیست كه اكرامت كند؟ و اگر ذلیلت ساخت، كیست كه عزّتت بخشد؟ و اگر تو را واگذاشت، كیست كه یارى‏ات كند؟ و اگر تو را در جمع بندگانش نپذیرفت، بندگى‏ات را به آستان چه كس خواهى برد؟ و اگر از خطایت در نگذشت، براى آمرزش گناهانت به كه امید خواهى بست؟ و اگر حقّ خویش را از تو طلبید، حجّت تو چه خواهد بود؟

اى روزه‏دار! در شب و روزت با تلاوت كتاب خدا، به او تقرّب بجوى، كه همانا كتاب خدا، شفیعى است كه روز قیامت، شفاعتش براى قرآن‏خوانان پذیرفته است و با خواندن آیات آن، از درجه‏هاى بهشت بالا مى‏روند.

مژده‌اى روزه‏دار! تو در ماهى هستى كه روزه‏دارى‏ات در آن، واجب - نَفَس كشیدنت در آن، تسبیح - خُفتنت در آن، عبادت - طاعتت در آن، پذیرفته 0 گناهانت در آن، آمرزیده -صداهایت در آن، شنیده ‏شده - و مناجات در آن، مورد ترحّم است.

از حبیبم پیامبر خدا شنیدم كه مى‏فرمود:

"خداوند متعال را در هنگام افطار هر شب ماه رمضان، آزادشدگانى از آتش است كه شمار آنان را كسى جز خداوند نمى‏داند. شمار آنان، نزد او در علم غیب است. پس چون آخرین شب این ماه شود، خداوند به شمار همه كسانى كه در تمام این ماه آزاد كرده، آزاد خواهد نمود."

درخواست مرد همدانی

مردى از قبیله هَمْدان برخاست و گفت: اى امیر مؤمنان! از آنچه حبیب تو درباره ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو‌.

فرمود: «باشد! شنیدم كه برادر و پسر عمویم، پیامبر خدا، مى‏فرمود: "هر كس ماه رمضان را روزه بدارد و خود را در این ماه از حرام‏ها نگه دارد، وارد بهشت مى‏شود.»

آن مرد هَمْدانى گفت: اى امیر مؤمنان! از آنچه برادر و پسر عمویت درباره ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو‌.

فرمود: «باشد! شنیدم كه دوستم پیامبر خدا مى‏فرمود: "هر كس از روى ایمان و به خاطر اجر الهى، [ماه] رمضان را روزه بدارد، وارد بهشت مى‏شود."»

مرد هَمْدانى گفت: اى امیر مؤمنان! از آنچه دوستت درباره این ماه فرمود، بیشتر بگو .

فرمود: «باشد! شنیدم كه سَرور اوّلین و آخرین، پیامبر خدا مى‏فرمود: "هر كس [ماه] رمضان را روزه بدارد و در شب‏هاى آن حرام نخورد، وارد بهشت مى‏شود."»

مرد هَمْدانى گفت: اى امیر مؤمنان! از آنچه سرور اوّلین و آخرین با تو درباره این ماه گفت، بیشتر بگو .

فرمود: «باشد! شنیدم كه برترینِ پیامبران و فرستادگان و فرشتگان مقرّب مى‏فرمود: "همانا سَرور اوصیا، در سَرور ماه‏ها كشته مى‏شود."

گفتم: اى پیامبر خدا! سرور ماه‏ها، كدام است و سرور اوصیا كیست؟

فرمود: "امّا سرور ماه‏ها، ماه رمضان است و امّا سرور اوصیا، تویى، اى على!"

گفتم: اى پیامبر خدا! آیا چنین خواهد شد؟

فرمود: "آرى، به پروردگارم سوگند! همانا نگون‏بخت‏ترینِ امّت من، برادرِ پى‏كننده ناقه ثمود، برمى‏خیزد و ضربتى بر فرق سرت مى‏زند كه محاسنت از خون آن، رنگین مى‏شود."»

پس مردم شروع به گریه و شیون كردند. و حضرت على علیه‏السلام خطبه‏اش را به پایان برد و فرود آمد.

منبع:

كتاب ماه خدا، محمدی ری شهری، ج 1، ص 176 

 

 

کلمات کلیدی:  نهج البلاغه   رمضان