اعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ 

 

«وَكُلَّ إِنْسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنْشُورًا * اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا * مَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولًا» (الإسراء، 13 تا 15)

- اعمال هر انساني را به گردنش قرار داده‏‌ايم، و روز قيامت كتابی برای او بيرون می‏آوريم كه آنرا در برابر خود گشوده می‏بيند * [به او می‌گویند:] کتاب خود را بخوان، کافی است که امروز خودت بر خود حسابگر باشی * هر کس هدایت یافت، فقط به سود خودش هدایت می‌یابد و هر کس گمراه شد، فقط به زیان خودش گمراه می‌شود. و هیچ بردارنده بار گناهی بار گناه دیگری را به دوش خود بر نمی‌دارد؛ و ما بدون اینکه پیامبری را [برای هدایت واتمام حجت به سوی مردم] بفرستیم، عذاب کننده [آنان] نبودیم.

***

بسیاری از مردم، دنیا و آخرت را کاملاً جدای از هم می‌بینند و گمان دارند که مواضع و اعمال آنها، فقط در کتابی نوشته می‌شود! در حالی که حیات اخروی، در امتداد حیات دنیوی می‌باشد و تمامی مواضع و عملکردهای انسان، در وجود خودش نقش می‌بندد و اثر می‌گذارد و البته روزی حقیقت خود را می‌بیند؛ لذا فرمود: «وَكُلَّ إِنْسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ - اعمال هر انسانی را به گردنش قرار داده‏‌ايم».

«طائر»، همان «سرگذشت» است، یعنی تمامی مواضع و اعمال آدمی و البته آثار و نتایجش. این سرگذشت (مواضع و اعمال) در وجود آدمی سرشته می‌شوند و همیشه با آنها می‌باشند، هر چند که شرح آن نیز در کتابی نوشته می‌شود.

●- قیامت و محشر، یک عرصه و صحنۀ رود گذر نمی‌باشد، بلکه مراحلی دارد که برخی را بدون توقف و به سرعت نور از آن عبور می‌دهند و به بهشت وارد می‌کنند، اما برای برخی دیگر، فرمان می‌رسد: «وَقِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ - آنها را متوقف سازيد كه بايد بازپرسی شوند (باید پاسخگو باشند)» (الصفات، 24)؛ لذا آنان را به مدت کم یا طولانی نگه می‌دارند.

از مراحل محشر، با خبر شدن انسان از اعمالی است که در زندگی انجام داده است - در مرحله‌ای، اعمال خوب یا بدش را، هر چند به مقدار ذره‌ای باشد می‌بیند - در مرحله‌ای از او سؤال می‌شود و باید پاسخ دهد ...، و در مرحله‌ای، کتاب اعمالش را به دست خودش می‌دهند و می‌گویند: «اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا  - کتاب خود را بخوان، کافی است که امروز خودت بر خود حسابگر باشی»!

●- بی‌تردید معرفت، ایمان، تقوا و عمل صالح افراد، چیزی بر خداوند سبحان نمی‌افزاید، چنان که کفر، شرک، نفاق، ظلم و گناه نیز چیزی از او نمی‌کاهد؛ بلکه هر که مسیر هدایت را برگزیند و طی کند، خودش به رشد، کمال، سعادت و مقام قُرب می‌رسد و هر که کفر و شرک ورزد، خود را به غفلت زند، تابع هوای نفس حیوانی خود و دیگران و مطیع شیاطین جنّ و انس گردد، به خودش آسیب می‌رساند. «مَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا».

*- اما، از جمله خطاهای رایج، این است که برخی در دعوت و تشویق به باطل، به دیگری می‌گویند: «تو این کار را بکن، گناهش با من - جهنم و عذابش مال من!» و البته چه ابلیس و چه سایر شیاطین و وسوسه کنندگان از جنّ و انس، در آخرت می‌گویند: «گناه تو به ما ربطی ندارد؛ تو خودت مایل به تبعیت از ما، انحراف و ارتکاب گناه بودی، پس خودت را ملامت کن!»

خداوند متعال در قرآن کریم متذکر می‌گردد که دچار اوهام و تخیلات نگردید و خود را فریب ندهید و فریب نخورید که هیچ کس بار گناه دیگری را به گردن نمی‌گیرد! - وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى».

مستمر خواندن کتاب اعمال

در احادیث بسیاری تأکید شده که آن چه برای آخرت توصیف و مقرر شده را در دنیا درک کن و در مواضع و اعمالت، مورد توجه قرار ده؛ چنان که عبور از پل صراط، همین چگونگی گذر از زندگی دنیوی می‌باشد که برخی به سلامت عبور می‌کنند و برخی دیگر در عقبه‌ها (گردنه‌هایش) سقوط می‌کنند! عقبه‌هایی چون ایمان، نماز، زکات، صله ارحام، جهاد و ... در همین دنیاست و البته روح و حقیقت‌شان، در عالَمِ آخرت، پدیدار می‌گردد.

*- پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، متذکر گردیدند:

«حَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ زِنُوا قَبْلَ أَنْ تُوزَنُوا وَ تَجَهَّزُوا لِلْعَرْضِ اَلْأَكْبَرِ» (محاسبة النفس، سید بن طاووس، جلد۱، صفحه۱۳)

- خويشتن را محاسبه كنيد پيش از آن كه به حساب شما برسند و خويش را وزن كنيد قبل از آن كه شما را وزن كنند! [و ارزش خود را تعيين كنيد پيش از آن كه ارزش شما را تعيين نمايند] و آماده شويد براى عرضه بزرگ روز قيامت.

●- اخلاق (مواضع و عملکرد) مؤمن چنین است که نه هیچگاه از یاد خداوند سبحان غافل می‌گردد و نه معاد (بازگشت) و زندگی اخروی را فراموش می‌کند و نه نسبت به خودش، مواضع و عملکردهایش غفلت می‌ورزد، لذا به صورت مستمر، به مراقبه و محاسبۀ خود می‌پردازد. او منتظر نمی‌ماند تا قیامت فرا رسد و اعمالش را ببیند و یا کتاب اعمالش را به او بدهند تا خودش بخواند؛ بلکه اگر هر شب نشد، دست کم هفته‌ای یکبار، کتاب اعمال خودش را می‌خواند؛ بابت باورها، مواضع و اعمال درست و حسناتش، خداوند منّان را شکر می‌گذارد و از او رشد و کمال بیشتر را طلب می‌نماید؛ و بابت مواضع، اعمال نادرست، غفلت‌ها و گناهانش، «لا إِلٰهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ وَبِحَمْدِكَ، ظَلَمْتُ نَفْسِى، وَتَجَرَّأْتُ بِجَهْلِی» می‌گوید. ابتدا استغفار (طلب بخشش و پوشش) می‌نماید و سپس توبه (بازگشت از گناه به سوی پروردگار) می‌نماید و به اصلاح خطاها می‌پردازد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره اسراء