اعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ

«مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِيهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلَاهَا مَذْمُومًا مَدْحُورًا»

- هر کس [همواره] دنیای زودگذر را بخواهد [چنین نیست که هر چه بخواهد بیابد بلکه] هر چه را ما برای هر که بخواهیم، به سرعت در همین دنیا به او عطا می‌کنیم، آن گاه دوزخ را در حالی که نکوهیده و رانده شده از رحمت خدا وارد آن می‌شود، برای او قرار می‌دهیم.

«وَمَنْ أَرَادَ الْآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْيَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ كَانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُورًا»

- و آن كس كه سرای آخرت را بطلبد و سعی و كوشش خود را برای آن انجام دهد، در حالی كه ايمان داشته باشد، سعی و تلاش او (از سوی خدا) پاداش داده خواهد شد.

«كُلًّا نُمِدُّ هَؤُلَاءِ وَهَؤُلَاءِ مِنْ عَطَاءِ رَبِّكَ وَمَا كَانَ عَطَاءُ رَبِّكَ مَحْظُورًا» (الإسراء، 18 تا 20)

- [در این دنیا] هر یک از دو گروه [دنیا طلب و آخرت خواه] را از عطای پروردگارت یاری دهیم، وعطای پروردگارت [در این دنیا از کسی] ممنوع شدنی نیست.

***

در این سه آیۀ مبارکه، به چند اصل اساسی اشاره شده که باید ابتدا به هر کدام به صورت مستقل توجه نمود:

کوته نظران

برخی بسیار کوته نظر، سطحی بین و ظاهر گرا می‌باشند و به هیچ وجهی یک قدم دورتر را نمی‌بینند و نمی‌خواهند!

اینان همگی «هوای نفس» را بندگی و تبعیت می‌کنند و مترصند هر چه نفس‌شان  خواست را سریع و با عجله فراهم نمایند. اینان ارضای شهوات نفسانی را به رضایت و رضوان الهی ترجیح می‌دهند!

به عنوان مثال: هوای نفس، در پی خوردن، آشامیدن، لذت جنسی، شهوت جاه، مال، ثروت، قدرت و شهرت می‌باشد؛ لذا «کوته نظران»، تلاش می‌کنند تا با عجله و سرعت هر چه بیشتر، به این نیازهای نفسانی پاسخ مثبت دهند و هیچ هم به چند و چون و نتایجش ندارند! این گروه، ارضای شهوت جنسی را خواهانند، خواه از راه حلال باشد یا حرام - برخورداری از مال یا شهرت را خواهانند، خواه از راه کسب حلال و تلاش باشد، یا سرقت، رشوه، رانت، قاچاق و ظلم به دیگران ...!

اگر چه این گروه همچون گرگ حریص به متاع دنیا حمله‌ور می‌شوند و همچون کفتار، از حاصل تلاش دیگران ارتزاق می‌کنند و همچون روباه، دیگران را فریب می‌دهند تا دستاوردشان را غارت کنند، اما به هر چه که بخواهند نمی‌رسند، بلکه خداوند منّان به چیزی از متاع دنیا آنها را متنعم می‌نماید.

اهل بصیرت

این گروه، سطحی‌بین و ظاهر گرا نیستند، بلکه پرده‌های رویین را کنار می‌زنند و به پشت پرده نیز نظری می‌اندازند - در گام فعلی، گام بعدی را نیز می‌بینند - هنگام خوردن [خوراک معنوی یا مادی]، به آثارش توجه دارند - هنگام برآوردن نیازها و اوامر نفسانی، به حدود، نتایج و عاقبت کار نیز توجه دارند. البته بصیرت نیز درجات دارد؛ برخی فقط تا چند قدم دورتر را می‌بینند، اما بصیرت برخی تا آنجاست که در هر موضع‌گیری و رفتاری، تا قیامت را می‌بینند.

البته صرف برخورداری از بصیرت کافی نیست، بلکه برای رسیدن به آخرتی که در پشت هر کاری می‌بیند، «ایمان» نیز لازم است؛ وگرنه ابلیس لعین نیز می‌دانست که قیامتی برپا می‌شود و بسیاری از گناهکاران نیز می‌دانند که آخرتی در کار هست، اما خود را فریب می‌دهند!

اگر این بصیرت، این عمق بینی و آینده‌نگری، با ایمان همراه باشد و مواضع، رفتارها و تلاش‌ها، متناسب با این بصیرت و ایمان باشد، پروردگار شاکر، سعی‌شان را مشکور قرار می‌دهد، یعنی ضایع نمی‌نماید، بلکه اجر و پاداش اضافه نیز می‌دهد، لذا فرمود:

«وَمَنْ أَرَادَ الْآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْيَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ كَانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُورًا»

عطای به هر دو گروه

دنیا، دار مکافات نیست که یک گروه را متنعم سازند و گروه دیگر را معذب، بلکه دار عمل است، مزرعۀ آخرت است، محل موضع‌گیری، سعی (تلاش) و جهاد (تلاش دشمن ستیز) و مکان زندگی، ازدواج، فرزندآوری، و کارگاه انسان‌سازی و اردوگاه انسان پروری می‌باشد؛ امکان خطاهای عمدی و سهوی در آن وجود دارد، اما باب استغفار، توبه و اصلاح نیز باز است.

بنابراین، عطایای الهی در دنیا، به هر دو گروه می‌رسد و با همین عطاها یاری (مدد) می‌شوند [كُلًّا نُمِدُّ هَؤُلَاءِ وَهَؤُلَاءِ مِنْ عَطَاءِ رَبِّكَ]؛ چرا که خداوند سبحان، رحمان (وجود بخش)، عطا کنندۀ نعمات، رزاق، جواد و کریم می‌باشد. او علیم و حکیم است و به هر کدام از بندگانش، نصیب‌هایی از دنیا می‌دهد و آنان با این عطاها، یا راه سعادت ابدی و بهشت را می‌پیمایند و یا با انتخاب خود و به عمد، راهی جهنم می‌گردند.

●- اخلاق (مواضع نظری و عملیِ مؤمن)، شناختن، دیدن، ایمان و باور و خواستن عاقبت خوش و مطلوب و سعادت ابدی می‌باشد. او می‌خواهد از تمامی نعمات و عطایای مادی و معنوی الهی، نهایت بهره را در رشد، کمال و قُرب خود ببرد؛ لذا طبق نقشۀ إلهی، در راهی که او تبیین نموده و در اختیار قرار داده حرکت می‌کند و مسیر را با پیروی از رهبران و مربیان الهی و رعایت قوانین إلهی طی می‌کند، تا سعی او «مشکور» واقع شود و به فلاح برسد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره اسراء