اعوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ

«انْفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالًا وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (التوبة، 41)

(همگی به سوی ميدان جهاد) حركت كنيد، چه سبكبار باشيد چه سنگين بار، و با اموال و جانهای خود در راه خدا جهاد نمائيد، اين به نفع شماست اگر بدانيد.

***

حرکت و بیرون رفتن

«انْفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالًا»، فرمان به حرکت و بیرون رفتن می‌باشد؛ اما از کجا و به کجا و برای چه؟! 

حتی در تحرکات فیزیکی (مادی) نیز هر نوع حرکتی به مثابۀ بیرون رفتن می‌باشد؛ تا آدمی از نقطۀ الف که در آن قرار دارد بیرون نرود، به نقطۀ ب نزدیک نمی‌شود و با اولین گامی که برمی دارد، از نقطۀ الف بیرون رفته است.

*- «خِفَافًا وَثِقَالًا»، یعنی از سبکی و یا سنگینی، چیزی مانع  از این حرکت و بیرون رفتن شما نشود و شما را به سکون و بی‌تحرکی، بی‌تفاوتی و بی‌غیرتی نکشاند. نباید عدم برخورداری از امکانات، تجهیزات و ملزومات ظاهری و مادی، مانع از حرکت و بیرون رفتن شما شود، چنان که برخوردای از مال، شغل، خانواده، مسئولیت‌ها و دلبستگی‌های متفاوت نیز نباید مانع از حرکت و بیرون رفتن شما گردد.

جهاد

«وَجَاهِدُوا» - اما به چه منظوری حرکت کنیم و از کجا و برای چه بیرون رویم؟ می‌فرماید: از موقعیت کنونی، «برای جهاد» خارج شوید.

در قرآن مجید، هم به کلمه «سعی - تلاش» اشاره شده و هم به کلمۀ «جهاد»، چرا که معنای متفاوتی دارند. «سعی» به هر گونه تلاشی گفته می‌شود، اما «جهاد» به «تلاش دشمن‌ستیز» اطلاق می‌گردد؛ لذا هر جهادی، حتماً سعی نیز هست، اما هر سعی‌ای، الزاماً جهاد نیست.

«جهاد»، به جنگ نظامی با دشمنان محدود نمی‌گردد، چنان که جهاد علمی، جهاد سازندگی، جهاد اقتصادی و «جهاد تبیین» نیز از جمله مصادیق جهاد می‌باشند.

به خودسازی و تزکیه، یعنی مبارزه با نفس حیوانی و وساوس شیطانی، «جهاد اکبر» گفته‌اند چرا که عرصۀ آن به مراتب گسترده‌تر و جنگش به مراتب سخت‌تر از سایر جهادها می‌باشد؛ اما این جهاد نیز مستلزم حرکت و بیرون رفتن از وضعیت کنونی، از قالب بدن و از زندان نفس می‌باشد.

با چه امکاناتی جهاد کنیم

هر حرکتی امکانات می‌خواهد؛ کسی که چشم ندارد، از امکان عصا یا کمک دیگران استفاده می‌کند و کسی که پا ندارد، یا پای مصنوعی دارد، یا به کمک عصا راه می‌رود و یا با صندلی چرخدار (ویلچر) حرکت می‌کند ...؛ اما کسی که هیچ کدام را ندارد، نمی‌تواند حرکت کند.

حال، پرسش این است که با چه امکاناتی حرکت کنیم، بیرون رویم و جهاد نماییم؟

پاسخ این است که به جز «مال و جان» چیزی ندارید و از هیچ کدام نباید دریغ نمایید؛ پس هر دو را به میدان آورید؛ هم با اموال خود جهاد کنید و هم با جانتان!

حتی همسر، فرزند، پدر و مادر، خویشان و دوستان نیز دارایی می‌باشند و از «اموال» محسوب می‌گردند؛ چنان که ثروت، قدرت، شهرت، اعتبار و زندگی، رفاه و آسایش نیز همه از دارایی‌ها و «اموال» می‌باشند.

*- «جهاد»، با وابستگی‌ها و دلبستگی‌ها واقع نمی‌شود؛ کسی روحیۀ جهادی دارد که بتواند از همه چیز بگذرد، یا در واقع با «جان و مال» به میدان بیاید، مانند سید الشهداء، حضرت امام حسین علیه السلام و خویشان و یاران ایشان، در کربلا و عاشورا. آنها که نمی‌توانستند از این دلبستگی‌ها و از «جان و مال» بگذرند، ایشان را همراهی ننمودند!

به چه هدفی جهاد کنیم؟

هر هدفی، بلندای آگاهی، بصیرت [دانش و بینش] و اوج کمال و غایت آرزوها و آمال را نشان می‌دهد.

متأسفانه، حتی در اخبار و گزارشات رسانۀ ملّی نیز گاه به مجاهدان، جانبازان و شهدای عزیزمان «شهید راه وطن - کشتۀ دفاع از ناموس و ...» می‌گویند که همگی مصداقی از «شرک» می‌باشند. بله، مجاهد [در هر جبهه‌ای]، از وطن، ناموس، ملت، سرمایه‌های مادی و معنوی و ... حراست و دفاع می‌نماید، اما هدف غایی‌اش این چیزها نیست و در راه این اهداف به شهادت نمی‌رسد.

«فِي سَبِيلِ اللَّهِ» - خداوند متعال در هر امر فردی و اجتماعی، عبادی، سیاسی، اقتصادی و ...، فرموده است که هدف باید «فِي سَبِيلِ اللَّهِ» باشد تا جهت و کار، آدمی را به رشد و کمال مطلوب برساند و سبب قُرب بیشتر او شود. کار باید به «باقی» وصل شود تا «باقی» بماند، وگرنه حبط می‌شود و در همین دنیای فانی از بین می‌رود:

«وَالَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَلِقَاءِ الْآخِرَةِ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ هَلْ يُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ» (الأعراف، 147)

- و كسانی كه آيات ما و لقای رستاخيز را تكذيب (و انكار) كنند اعمالشان نابود می‌گردد آيا جز آنچه را عمل كرده‏‌اند پاداش داده می‌شوند.

پس، جهاد با مال و جان، باید «فِي سَبِيلِ اللَّهِ» باشد، تا او بپذیرد و سبب رشد و فلاح انسان و جامعه گردد.

خیر شما

«ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ» - آدمی، هر جهتی که اتخاذ می‌کند و هر کاری که می‌کند، به قصد رفع نیاز، کمبود و نقص و رسیدن به کمال و منفعت [خیر] می‌باشد؛ حتی آنان که مقاصد کوتاه و دنیوی را هدف می‌گیرند، به راه خطا می‌روند و مرتکب گناهان می‌شوند نیز به قصد رسیدن به منفعت [خیر] چنین می‌کنند، چرا که آدمی فطرتاً عاشق کمال می‌باشد و جز رسیدن به آن چیزی را نمی‌خواهد و دنبال نمی‌کند.

اما، خداوند سبحان و منّان می‌فرماید که هستی و کمال محض منم؛ خالق و مالک، إله و ربّ، رحمان و رازق منم و خیر از من و به دست من است؛ پس خیر شما در این است که در راه من «فِي سَبِيلِ اللَّهِ» برای جهاد بیرون روید؛ البته باید این «خیر» را از جهات گوناگون مادی، معنوی، فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی، بشناسید.

اخلاق

اخلاق [یا همان مواضع نظری و عملی] مؤمن چنین است که لحظه‌ای از حرکت باز نمی‌ایستد، متوقف نمی‌شود، درجا نمی‌زند، دچار سکون نمی‌گردد؛ بلکه با «جان و مال» برای جهاد در راه خدا، از وضعیت کنونی بیرون می‌آید و مراتب رشد، کمال، صعود و قُرب الی الله را طی می‌نماید. تمامی تحرکات و کارهای چنین مؤمنی، حتماً جنبۀ جهادی نیز دارد، چرا که خودش از «روحیۀ جهادی» برخوردار می‌باشد.

●- او، هرگز راه را گُم نمی‌کند، چرا که یقین دارد وقتی با روحیۀ جهادی و با جان و مال، در راه خدا به میدان می‌آید، خداوند منّان خودش راه‌هایش را به او نشان می‌دهد و هدایتش می‌نماید:

«وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» (العنکبوت، 69)

-  و آنها كه در راه ما (با خلوص نيت) جهاد كنند، قطعاً هدايتشان خواهيم كرد و خدا با نيكوكاران است.

●- او، هرگز به دارایی‌های خود و حتی جان و زندگی دنیوی خود، وابستگی ندارد، بلکه همه را وسیله، ابزار و امکانات رشد، امانت و نعمت‌هایی برای تکامل می‌داند و کمبود امکانات نیز مانع از بیرون رفتن او برای جهاد در راه خدا نمی‌شود؛ چرا که می‌داند حق تعالی او را نصرت می‌نماید؛ او وعدۀ خداوند سبحان را باور دارد که فرمود:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ» (محمد صلوات الله علیه و آله، 7)

- ای كسانی كه ايمان آورده‏‌ايد! اگر خدا (دین خدا) را ياری كنيد، شما را ياری می‏كند و گامهايتان را استوار می‏دارد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   جنگ و جهاد   سوره توبه