أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وعَجِّلْ فَرَجَهُمْ

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَخُونُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِكُمْ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (الأنفال، 27)

- ای كسانی كه ايمان آورده‏‌ايد! به خدا و پيامبر خيانت نكنيد و (نيز) در امانات خود خيانت روا مداريد در حالی كه (متوجهيد و) می‏دانيد.

***

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا

در این که چرا مخاطب خداوند سبحان در اوامر و نواهی [بایدها و نبایدها]، یا همان حقوق، فقه و احکام، مؤمنان می‌باشند؛ نظرات، مطابق با گرایش‌ها و اهداف می‌باشد!

برخی جهت سوء استفاده، فرار از انجام تکلیف، ایجاد انحراف در اذهان عمومی و توجیه تخلفات و گناهان خود، با تفسیر و تأویل به رأی می‌گویند: «این آیات خطاب به مؤمنان می‌باشد، پس دیگران [ما] را که ایمان نیاوردیم، شامل نمی‌گردد!» مانند جوّسازی راجع به «حجاب» که گفتند: «خطاب به زنان مؤمنه می‌باشد، نه همگان!»

●- واقع این است که خداوند سبحان، خطاب به کفار، مشرکان و کسانی که هنوز ایمان نیاورده‌اند، ابتدا دستوری ندارد جز آن که «توحید و معاد را بشناسید، ایمان بیاورید و کفر و شرک نورزید» - «وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا - و الله را بندگی کنید و چیزی را با او شریک نگیرید - شرک نورزید» (النساء، 36)

اما، وقتی کسی نسبت به توحید و معاد شناخت و ایمان حاصل نمود، برای رسیدن به رشد، کمال و قُرب الهی، خواهان تربیت الهی می‌شود و خداوند او را با اوامر و نواهی‌اش (شرع، احکام) تربیت می‌نماید.

مگر مؤمن خلاف انجام می‌دهد

ایمان نیز مانند علم و قدرت و سایر کمالات، شدت و ضعف مرتبه دارد، لذا ممکن است مؤمن نیز دانسته یا نداسته، مرتکب تخلفات و گناهانی بشود. مضافاً بر این که مؤمن باید بداند که چه کارهایی تکلیف و وظیفۀ اوست و باید حتماً انجام دهد که به آنها واجبات می‌گویند؛ و چه کارهایی را هرگز نباید انجام دهد که به آن محرمات می‌گویند؛ و چه کارهایی را اگر انجام دهد بهتر است (مستحبات) و چه کارهایی را اگر انجام ندهد بهتر است (مکروهات).

خیانت

برای واژۀ «خیانت»، معانی متفاوتی مطرح کرده‌اند، به ویژه در حقوق و روانشناسی؛ اما در یک جمله: «خیانت، ضایع کردن حق و حقوق می‌باشد».

بدترین و شدیدترین «خیانت»، خیانت به خدا و رسولش صلوات الله علیه و آله می‌باشد که البته انواع، مصادیق و چگونگی‌های متفاوتی دارد؛ ممکن است اعتقادی باشد یا رفتاری، فردی باشد یا اجتماعی. به عنوان مثال: نقض بیعت با ایشان در غدیر خم، خیانت به خدا و رسول بود.

«الَّذِينَ عَاهَدْتَ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِي كُلِّ مَرَّةٍ وَهُمْ لَا يَتَّقُونَ» (الأنفال، 56)

- همانان كه از ايشان پيمان گرفتى، ولى هر بار پيمان خود را مى ‏شكنند و [از خدا] پروا نمى‌دارند.

«وَالَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ» (الرّعد، 25)

- و كسانى كه پيمان خدا را پس از بستن آن مى‌‏شكنند و آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده مى‌گسلند و در زمين فساد مى‌كنند بر ايشان لعنت است و بد فرجامى آن سراى برای ايشان است.

از این‌رو، ابتدا فرمود: «لَا تَخُونُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ - به خدا و رسول خیانت نکنید».

امانت

«خیانت»، همیشه نسبت به «امانتی» که در اختیار گذاشته شده است صورت می‌پذیرد؛ خواه این امانت معنوی باشد و یا مادی.

به عنوان مثال: دین خدا، کتاب خدا، ولایت و امامت الهی، همه «امانات الهی» می‌باشد؛ چنان که بدن آدمی و تمامی نعمات الهی نیز امانت می‌باشند و مؤمن می‌داند که خودش مالک هیچ چیزی به غیر از «دعا» نمی‌باشد، پس هر چه هست، امانت است. اما گاه آدمی از روی غفلت و گاه به عمد و در تبعیت از هوای نفس، حتی به خودش هم خیانت می‌کند!

●- تعهد نسبت به دیگران، امانت است؛ چنان که راز دیگران نزد انسان، امانت است، بیت المال نیز امانت است که اختصاص به دولت و مجلس ندارد؛ بلکه نعمات عمومی، همه امانت هستند که باید درست استفاده شوند و ضایع نگردند.

در صفات مؤمنان فرمود:

«وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ» (المعارج، 32)

- آنان که امانات و پیمان خود را رعایت می‌کنند.

و هم چنین فرمود:

«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا» (النساء، 58)

- خداوند به شما فرمان می‌دهد كه امانتها را به صاحبان آن برسانيد و هنگامی كه ميان مردم داوری می‌كنيد از روی عدالت داوری كنيد، خداوند پند و اندرزهای خوبی به شما می‌دهد، خداوند شنوا و بيناست.

پس، معلوم می‌شود که «قضاوت»، چه توسط قاضی در دادگاه باشد، یا یک فرد در خانه‌اش و در موضوعات فردی و اجتماعی نیز «امانت» می‌باشند و رعایت این امانت بزرگ، با قضاوت عادلانه محقق می‌گردد و حق به صاحب حق می‌رسد.

*- در آیۀ مورد بحث فرمود: «وَتَخُونُوا أَمَانَاتِكُمْ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ - در امانات خود خيانت روا مداريد در حالی كه (متوجهيد و) می‏دانيد».

آدمی، هم می‌داند که چه چیزی نزد او «امانت» است و باید سالم به مقصد برساند و به صاحبش برگرداند و هم می‌داند که «خیانت»، بسیار بد و ظلم بزرگی می‌باشد. لذا به بندگان مؤمنش فرمود که هرگز خیانت نکنید، نه به خدا و رسولش صلوات الله علیه و آله و نه نسبت به آن چه نزد شما به «امانت» گذاشته شده است.

●- بنابراین، «اخلاق - مواضع نظری و عملی» مؤمن، طبق تربیت الهی چنین است که هرگز خیانت نمی‌کند، نه به خدا و رسولش صلوات الله علیه و آله، نه به خودش و نه به دیگران.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق   سوره انفال