«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ يَوْمَ لَا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعَى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ‌»

- اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد بسوى خدا توبه كنيد، توبه‌اى خالص؛ اميد است (با اين كار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغهايى از بهشت كه نهرها از زير درختانش جارى است وارد كند، در آن روزى كه خداوند پيامبر و كسانى را كه با او ايمان آوردند خوار نمى‌كند؛ اين در حالى است كه نورشان پيشاپيش آنان و از سوى راستشان در حركت است، و مى‌گويند: «پروردگارا! نور ما را كامل كن و ما را ببخش كه تو بر هر چيز توانايى!»

***

خداوند سبحان "توّاب" است، یعنی بسیار روی لطف و کرمش را به بندگانش برمی گرداند؛ از بندگانش نیز خواسته که این اسم الهی را در خود تجلی دهندو بسیار روی به سوی او برگردانند. لذا "توبه" فقط در برابر گناه نیست.

●- خداوند سبحان، هر ویژگی و کمالی که به اهل عصمت صلوات الله علیهم اجمعین موهبت نموده، به دیگران نیز داده است، اگر چه سطوح و درجات آن متفاوت می‌باشد. حتی اگر به پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، "وحی" را نازل نموده، همان را توسط ایشان بر ما نازل نموده است، چنان که در آیات متعدیی به «أَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا - کتابی به سوی شما نازل کردیم» تصریح نموده است.

بدیهی است که اگر آن چه به آنان موهبت نموده، به دیگران (در درجات گوناگون) داده نمی‌شد، به هیچ وجهی کمالات آنان را درک نمی‌کردند و از شناخت و پیروی عاجز می‌ماندند!

از جمله این ویژگی‌ها، صفات و کمالات، "عصمت - محفوظ داشتن" می‌باشد، به ویژه عصمت از گناه؛ چرا که به همگان فرمود که گناه نکنید، پس همگان می‌توانند گناه نکنند.

اما، عموم مردم، حتی مؤمنان، به این سطح و درجه از عصمت نرسیده‌اند که هرگز هیچ گناهی را مرتکب نگردند و حتی بارها همان پرده‌های عصمت خداداد را پاره کرده‌اند. در دعای کمیل از خداوند متعال می‌خواهیم: «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تَهْتِكُ الْعِصَمَ - خدایا! بیامرز برایم آن گناهانی را که پرده مصونیتم می‌درد».

●- اما مؤمن، هیچ گناهی را سبک نمی‌شمرد و پس از ارتکاب به گناه، ابتدا استغفار (طلب پوشش و بخشش) می‌نماید و سپس سریعاً "توبه" می‌کند و "توبه" یعنی بازگشت به سوی خداوند متعال.

ما به دلیل جهالت، غفلت، ضعف در ایمان و ...، مرتکب گناهان متعددی می‌گردیم، پس باید فوراً از گناه خود به سوی او برگردیم و البته او تضمین نموده که روی لطف خود را به ما برمی گرداند و از گناهمان می‌گذرد.

«إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ» (البقره، 160)

- مگر كسانى كه توبه كرده و اشتباه خود را اصلاح نموده و حقّ و هدايت را آن طور كه هست بيان كرده‌اند، كه توبه ى آنان را مى‌پذيرم؛ چه آن كه من بسيار توبه پذير و مهربانم.

«وَالَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِهَا وَآمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ» (الأعراف، 153)

- و آنان كه كارهاى ناروا انجام دادند و پس از آن توبه كردند و به خدا ايمان آوردند، پروردگارت پس از توبه و ايمان، گذشتۀ آنان را مى‌آمرزد و با آنان مهربان است.

دقت کنیم که تا روح ایمان از آدمی فاصله نگیرد، مرتکب عصیان و گناه در برابر حق تعالی نمی‌گردد، لذا پس از وقوع گناه، باید توبه کرد و دوباره ایمان آورد. ایمانی روی ایمان و ایمانی قوی‌تر.

●- بنابراین "اخلاق - مواضع" مؤمن در برابر خداوند سبحان این است که سعی می‌کند عمداً مرتکب گناه نشود، اما اگر غفلتی رخ داد و مرتکب شد، نه فقط با لفظ، بلکه با جانش استغفار و توبه می‌نماید.

●- توبۀ جدی و مقبول، مستلزم عزم به اصلاح است، چرا که گناه، همان افساد می‌باشد. پس مؤمنِ تائب، پس از استغفار و توبه (روی آوردن به خدای منّان)، تلاش می‌کند تا فساد خود را اصلاح نماید. اول از خودش شروع می‌کند تا بیشتر اصلاح شود، بیشتر هوای نفس را در کنترل بگیرد، بیشتر شیطان شناس و دشمن‌شناس باشد تا فریب نخورد؛ سپس به اصلاح امور می‌پردازد، از حق الله گرفته تا حق الناس.

«إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا» (النساء، 146)

- مگر آنان كه توبه كنند و راه اصلاح پيش گيرند و به خدا تمسّك جويند و دينشان را براى خدا خالص گردانند؛ پس اينان با مؤمنانند، و در آينده‌اى نه چندان دور، خداوند مؤمنان را مزد بزرگى خواهد داد.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق