و بالهاى تواضع خويش را از روی رحمت، در برابر آنان [پدر و مادر] فرود آر! و بگو: «پروردگارا! همان گونه كه آنها مرا در كوچكى تربيت كردند، مشمول رحمت‌شان قرار ده!»

***

رحمت آوردن بر پدر و مادر

رشد، کمال و قرب الهی برای آدمی، وقتی حاصل می‌شود که آدمی بکوشد اسمای الهی در او هر چه بیشتر تجلی و ظهور یابند. رحمان، رحیم، رئوف، جواد، کریم و غفور خداوند سبحان است، اما فرمود: شما نیز سعی کنید که نسبت به یکدیگر رحمت‌آور باشید، بذل و جود داشته باشید، بزرگوار، بخشنده و پوشش دهنده باشید.

"ربّ العالمین" فقط خداوند متعال است، اما به بندگانش امکان تعلیم و تربیت و مربی‌گری داده است، لذا برای خدمات پدر و مادر، واژۀ "رَبَّيَانِي – مرا تربیت کردند" را آورده است.

اگر چه "رحمان و رحیم" را بخشندگی و مهربانی برگردان (ترجمه) کرده‌اند، اما معنای درست رحمت "وجود بخشی" می‌باشد.

وجود بخشی (رحمت) از آن خداوند سبحان است، اما به بندگانش امکان داده و دستور فرموده تا خود را واسطۀ فیض خدا و وجود بخشی او نمایند، تا خودشان رشد یابند. لذا فرمود: نسبت به پدر و مادر، "وجود بخش" باشید؛ آن هم نه با تکبر، منّت و بداخلاقی و یا خود بزرگ‌بینی، بلکه با "‌وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ"، یعنی با افتادگی و تواضع؛ چرا که باید بدانی این اخلاق و رفتار تو، فقط بخشی از حق آنان و وظایف تو می‌باشد.

●- یک دیدار، یک به آغوش کشیدن، یک لبخند، یک کمک، یک همدمی، یک احترام با محبت و مودّت (ظهور محبت)، یک جلب رضایت و خوشحال کردن، همه و همه، "رحمت و وجود بخشی" است؛ از آنان گره می‌گشاید و مراتب هستی آنها را بالاتر می‌برد؛ و اگر دیگر در قید حیات نیستند؛ ادای یک فریضۀ فوت شده از آنان، استغفار از طرف آنان، هدیه یک صلوات، زیارت و تلاوتی از قرآن کریم، خیرات و مبرات و ... برای آنان، همه رحمت و وجودبخشی به آنان می‌باشد.

بنابراین، "اخلاق مؤمن" و بندۀ خالص خدا، رحمت آوردن بر پدر و مادر می‌باشد، آن هم با افتادگی و تواضع. این مواضع و رفتار، سبب می‌شود تا فرزند خودش بیشتر شمول رحمت واسعۀ الهی گردد و بیشتر رشد و اعتلای وجود یابد.

خداوند سبحان، خود در این آیۀ کریمه، نحوۀ دعا برای پدر و مادر را نیز تعلیم داده و ذکر نموده است، فرمود: «وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا - پروردگارا! همان گونه كه آنها مرا در كوچكى تربيت كردند، مشمول رحمت‌شان قرار ده»؛ و این خود اقراری به فهم زحمات آنان است که بخشی از "شکر" می‌باشد.

 

 

کلمات کلیدی:  اخلاق