بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

صحیفۀ سجادیه، فرازهایی از دعای چهل و چهارم/ با استفاده از برگردان (ترجمه) حجت الاسلام انصاریان.

حضرت امام سجاد، علی بن الحسین علیه السلام‌:

«وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ مِنْ تِلْكَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ‌، شَهْرَ الصِّيَامِ‌، وَ شَهْرَ الْإِسْلَامِ‌، وَ شَهْرَ الطَّهُورِ‌، وَ شَهْرَ الَّتمْحِيصِ‌، وَ شَهْرَ الْقِيَامِ ﴿الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ‌، هُدًى لِلنَّاسِ‌، وَ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ / البقره، 185)»

- و خدا را سپاس که از جملۀ آن راه‌ها، ماه خود، ماه رمضان را قرار داد؛ ماه روزه و ماه اسلام، ماه پاک کننده، ماه آزمایش، ماه قیام و ماهی که قرآن را در آن نازل کرد که سراسر برای مردم هدایت است و نشانه‌هایی روشن از هدایت و جداکنندۀ بین حق و باطل.

شرح بیشتر

حقایقی از عظمت، علم، حکمت، قدرت و رحمت خداوند متعال را با همین چشم مادی می‌بینیم؛ مانند آن چه در عالَم ماده، قابل شناخت می‌باشد. زمین و آن چه در هست، رودها، کوه‌ها، گیاهان، جانوران، گردش شب و روز و پدید آمدن فصل‌ها و از همه مهم‌تر، خودمان به عنوان یک بشر و یک انسان...، همچنین خورشید، ماه، ستارگان، سیارات این کهکشان و نیز آن چه با چشم مسلح قابل شناخت می‌باشد و البته نتیجه‌گیری از این عظمت برای راه‌یابی، فقط با نشانه [آیه] دیدن آنها و تفکر و تعقل در آنها حاصل می‌گردد:

«إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِي تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِمَا يَنْفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ مَاءٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ» (البقره، 164)

- در آفرينش آسمانها و زمين، و آمد و شد شب و روز، و كشتيهائی كه در دريا به سود مردم در حركتند، و آبی كه خداوند از آسمان نازل كرده، و با آن زمين را پس از مرگ زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده و (همچنين) در تغيير مسير بادها و ابرهائی كه در ميان زمين و آسمان معلقند، نشانه‏‌هائی است (از وجود، يگانگی و ربوبیّت او) برای مردمی كه عقل دارند و می‏انديشند.

اما، حقایق بیشتری وجود دارد که تا با کلام وحی [قرآن مجید] و آموزه‌های اهل عصمت علیهم السلام به ما تعلیم نشود، از آنها بی‌خبر می‌مانیم و هرگز با خردها و علوم اکتسابی خود، نمی‌توانیم به آنها دست یابیم؛ مانند: توحید با شناخت اسماء الله، انسان و چگونگی‌هایش، آخر الزمان، شیاطین جنّ و انس و چگونگی القائات و وسوسه‌هایشان  ... و از جمله عظمت «ماه مبارک رمضان»!

●- چه در قرآن مجید و چه در احادیث، معارف بسیاری نسبت به عظمت، آثار و برکات ماه مبارک رمضان بیان شده است که حتماً باید بخوانیم و مطلع گردیم، چرا که گام نخست در هر حرکتی، شناخت (معرفت) می‌باشد؛ تا ندانیم که ماه مبارک رمضان چیست، برای چیست و چه آثار و برکاتی دارد، نمی‌توانیم از این ماه، آنگونه که باید بهره‌مند گردیم.

حضرت امام سجاد علیه السلام، در این دعا، تعاریفی از این ماه، هر چند بسیار کوتاه  ولی بسیار ژرف دارند که باید در آنها تأمل و تفکر نمود.

راه خدا

مشهور است که راه‌های رسیدن به خدا، بسیار است؛ اما مقصود این نیست که مردمان از سوی خود راهی را وضع و ترسیم نمایند و به حساب او بگذارند! بلکه تمامی آن راه‌های متعدد و متکثر را نیز خداوند سبحان قرار داده و تبیین نموده است و برخی را افضل بر برخی دیگر قرار داده است، مانند جهاد در راه او.

خداوند سبحان، به وسیله پیامبر اکرم و اهل بیت علیهم السلام، هدایت می‌نماید - به وسیلۀ قرآن کریم، بندگانش از ظلمات به نور خارج می‌سازد - به وسیله نماز، تکبر را می‌زداید و امکان اتصال (صلاة) به رحمت واسعۀ خودش را در اختیار قرار می‌دهد ...، و ماه مبارک رمضان را ماه نزول قرآن مجید، ماه بخشش گناهان، ماه دعا و مناجات، ماه مدیریت هوای نفس به فرمان الهی و ماه قُرب به خودش قرار داده است.

صیام (روزه)

شاخصۀ عبادات در ماه مبارک رمضان، روزه می‌باشد؛ اما روزه فقط نخوردن، نیاشامیدن، سر زیر آب فرو نبردن نمی‌باشد؛ و چه بسا بسیاری به حکم خداوند منّان، نتوانند روزه بگیرند، مانند: مسافر، بیمار و بانوانی که مدتی معذورند و ... . اما، همانگونه که فرموده‌اند: چشم، گوش، قلب و تمامی اعضا باید در این ماه روزه باشند و از محرمات بپرهیزند و این بخش از روزه، برای همگان ممکن و واجب می‌باشد.

پرهیز از گناهان، همیشه واجب است، اما ماه مبارک رمضان، مانند یک دانشگاه و یک اردوگاه و یک دورۀ آموزشی، فرصتی برای تمرین و خبرگی، برای تمامی سال می‌باشد.

ماه اسلام

فرمودند که این ماه، «ماه اسلام» است و چگونه می‌توان این معنا را در چند خط یا حتی چند کتاب شرح داد؟!

در این ماه، اسلام زنده می‌شود، چرا که مسلمانان بیش از هر وقت دیگری، متوجه خدا، خودشان، جامعه و آخرت هستند - ماه تلاوت قرآن کریم است - ماه جدیت بیشتر در رعایت احکام می‌باشد - ماه حاکمیت عقل و وحی، بر هوای نفس است - و ماه بندگی خالصانۀ خداوند سبحان در تمامی شئون فردی و اجتماعی می‌باشد و اسلام همین است.

ماه پاک کننده (طهور)

آدمی، در طول سال، در امور گوناگون زندگی، در ارتباط با دیگران، در تلاش برای رفع کمبودها و نیازها، در جستجوی رسیدن به آرزوها، در پاسخگویی به نیازها، مشتهیات و امیال نفسانی، در تنش‌ها و چالش‌های اجتماعی، در گرداب فتنه‌ها و توطئه‌ها، در گذران بخش مهمی از زندگی در فضای مجازی، شنیدن‌ها، گفتن‌ها، تعریف‌ها و تنقیدها و خلاصه تمامی امور، بسیار آلوده می‌شود؛ خواه این آلودگی، گناهان خودش باشد، یا سرایت آلودگی‌های دیگران به او باشد.

پاکی از این آلودگی‌ها، کار آسانی نیست؛ هوشیاری‌ها، متذکر بودن‌ها، استغفارهای خالصانه و توبه‌های جدی می‌خواهد و آن چه از آلودگی‌ها نفهمیدیم و ندانستیم، به مراتب بیش از مواردی است که از آن اطلاع داریم. بنابراین، حق است اگر بخشی از آثار سوء این آلودگی‌ها، در همین دنیا به خودمان برگردد و اصابت کند و بخش مهم آن، در آخرت گریبانمان را بگیرد.

ماه مبارک رمضان، خودش «طهور - پاک کننده» است، همین که می‌آید، تمامی وارد شوندگان به خود را پاک می‌سازد.

ماه آزمایش (الَّتمْحِيصِ)

آزمایش یا امتحان، در اصل برای ارتقا می‌باشد، اگر چه ممکن است آدمی در آزمایشاتی قبول نشود و مجبور شود از ابتدا شروع کند.

از جزئی‌ترین امور، تا کلی‌ترین آنها، همه آزمایش است. به تو چشم داده شده، با آن نگاه می‌کنی و می‌بینی؛ اما چگونه از این نعمت استفاده می‌کنی، چه می‌بینی و چرا؟ همه آزمایش است - چگونگی کسب علم و چگونگی بهره‌مندی از آن و چرایی‌هایش، همه آزمایش است، چنان که چگونگی کسب معاش و نحوۀ مصرف آن و چرایی‌هایش نیز آزمایش است.

ماه مبارک رمضان، ماه آزمایش است. خداوند متعال تمامی بندگانش را دعوت نموده تا میهمان او باشند و مشمول آثار و برکاتی که در این ماه قرار داده گردند، پس همگان آزمایش می‌شوند که آیا این دعوت را می‌پذیرند یا خیر؟!

ماه قیام (الْقِيَامِ)

شاید تعاریف دیگر از ماه مبارک رمضان را بیشتر شنیده باشیم، اما در معرفی این ماه عزیز به «شَهْرَ الْقِيَامِ - ماه قیام»، کمتر اشاره شده است.

قیام، یعنی «بپا خاستن» و فرمودند که ماه مبارک رمضان، ماه بپا خاستن می‌باشد.

این قیام بزرگ، ابتدا از خود و در خود رخ می‌دهد؛ مؤمن در این ماه، از خواب غفلت بیدار می‌شود، نخوت و تنبلی را کنار می‌گذارد، با نشاط، انگیزه و با توکل و توسل، به پا می‌خیزد تا با سرعت بیشتری، راه رشد، کمال و قُرب به محبوب را طی کند و خود را برای آن قیام بزرگ و همگانی در محضر إلهی [قیامت] آماده سازد.

قیام برای اقامۀ نماز - قیام برای تلاوت بیشتر آیات قرآن مجید، با تأمل و تفکر در آنها - قیام برای خودسازی [جهاد اکبر] - قیام برای اجرای قسط در خود و جامعه - قیام برای نفی تمامی إله‌ها و ربّ‌های دروغین - قیام برای رویارویی با تمامی مظاهر کفر، شرک، نفاق و استکبار - قیام علیه نظامات سلطه و جنایات علیه مسلمانان و سایر مستضعفان جهان - قیام برای دفاع از مسلمانان و تمامی مظلومان جهان و ...، همه از مصادیق این قیام لله می‌باشند که باید در ماه مبارک رمضان، بیش از هر زمان دیگری مورد توجه و عمل قرار گیرد، چرا که این ماه، «شَهْرَ الْقِيَامِ - ماه قیام» می‌باشد و همه چیز برای تحقق چنین قیامی، از لطف و رحمت مضاعف خداوند متعال گرفته تا نصرت او و بخشش گناهانی که مانع از قیام می‌گردد، مهیا می‌باشد؛ لذا به آیۀ کریمه ﴿الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ‌، هُدًى لِلنَّاسِ‌، وَ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ / البقره، 185)، پس از تأکید بر «ماه قیام» اشاره نمودند.

 

 

کلمات کلیدی:   صحیفه سجادیه   رمضان