بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

صحیفۀ سجادیه، فرازی از دعای دوم/ با استفاده از برگردان (ترجمه) حجت الاسلام انصاریان

حضرت امام سجاد، علی بن الحسین علیه السلام: 

«وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنَّ عَلَيْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِيَةِ وَ الْقُرُونِ السَّالِفَةِ، بِقُدْرَتِهِ الَّتِي لَا تَعْجِزُ عَنْ شَيْ‌ءٍ وَ إِنْ عَظُمَ، وَ لَا يَفُوتُهَا شَيْ‌ءٌ وَ إِنْ لَطُفَ»

- همۀ ستایش‌ها مخصوص خداست که نه بر امّت‌های گذشته و زمان‌های سپری شده؛ بلکه بر ما به وجود محمّد (صلّی الله علیه و آله) منّت نهاد؛ با قدرتش که از هیچ چیز هر چند بزرگ باشد، ناتوان نمی‌شود؛ و هیچ چیز هر چند کوچک و ریز باشد، از دایرۀ اختیار و عرصۀ اراده‌اش، بیرون نمی‌رود.

«فَخَتَمَ بِنَا عَلَى جَمِيعِ مَنْ ذَرَأَ، وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَى مَنْ جَحَدَ، وَ كَثَّرَنَا بِمَنِّهِ عَلَى مَنْ قَلَّ»

- پس، گذشتگان را به ما ختم نمود؛ و ما را گواه بر همۀ منکران قرار داد؛ و با نیکی و احسانش، ما را بر آنان که اندک بودند، فزونی بخشید.

«اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ، وَ نَجِيبِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ صَفِيِّكَ مِنْ عِبَادِكَ، إِمَامِ الرَّحْمَةِ، وَ قَائِدِ الْخَيْرِ، وَ مِفْتَاحِ الْبَرَكَةِ»

- خدایا! بر محمّد درود فرست، آن وجود مبارکی که امین بر وحی‌ات و گزیدۀ از آفریده‌هایت و انتخاب‌شدۀ از بندگان توست؛ و او پیشوای رحمت و قافله سالار خوبی و کلید برکت است.

شرحی مختصر

دقت نماییم که در سنّت إلهی، «ختم کننده»، نه تنها وارث پیشینیان خود می‌باشد، بلکه کامل‌ترین است. در قرآن کریم فرمود:

«مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا» (الأحزاب، 40)

- محمد (صلوات الله علیه و آله) پدر هيچ يك از مردان شما نيست، ولى فرستاده خدا و خاتم پيامبران است و خدا همواره بر هر چيزى داناست.

یعنی: نه تنها فرستادۀ اوست، بلکه آخرین کسی است که به او وحی نازل می‌شود و باب نبوت و بالتبع رسالت، پس از او بسته می‌شود؛ چرا که با معرفی ولایت و امامت، دین کامل و نعمت تمام شده است:

«... الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ...» (المائدة، 3)

- ... امروز كافران از (زوال) آئين شما مايوس شدند، بنابراين از آنها نترسيد و از (مخالفت) من بترسيد، امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تكميل نمودم و اسلام را به عنوان آئين (جاودان) شما پذيرفتم... .

●- از آنجا که حضرت محمد مصطفی صلوات الله علیه و آله، آخرین انبیا و رسولان الهی می‌باشد، دین اسلام و کتاب قرآن مجید نیز آخرین دین و کتاب إلهی برای بندگان می‌باشد، پس امّت او نیز آخرین امّت‌ها در طول تاریخ می‌باشند؛ لذا امام سجاد علیه السلام، در این دعا، خداوند منّان را حمد می‌نمایند که «فَخَتَمَ بِنَا عَلَى جَمِيعِ مَنْ ذَرَأَ - پس، گذشتگان را به ما ختم نمود». در نتیجه، این امّت، کامل‌ترینِ امّت‌ها می‌باشند.

●- «وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَى مَنْ جَحَدَ - و ما را گواه بر همۀ منکران قرار داد» 

به دلیل امّت آخر و کامل‌تر بودن، این امّت، «شاهد و شهید» تمامی امّت‌ها و مردمان اعصار گذشته و عصر حاضر می‌باشند و پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، شاهد بر آنان می‌باشند «وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا - و بدين گونه شما را امتى ميانه قرار داديم تا بر مردم گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد» (البقره، 143) و شهید یعنی کسی که بالاتر و کامل‌تر است، اشراف دارد، آگاه است، باید او را اطاعت و تبعیت نمایند و در آخر کار، گواهی می‌دهد که چه کسانی پیروی کردند و چه کسانی روی برگرداندند یا حتی دشمنی نمودند!

صلوات

صلوات بر محمد و آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین، نه صرفاً لفظ و دعایی مستحب می باشد و نه منحصر به ذکر «اللّهم صلّ علی محمّد و آل محمّد»؛ چنان که شاهدیم اهل بیت علیهم السلام، با توصیفات گوناگونی صلوات را بیان می‌داشتند.

صلوات، امر خداوند متعال می‌باشد و در حقیقت امر واجب به «وصل و اتصال» به ایشان است و ذکر صلوات نیز برقرار کنندۀ این اتصال و اقرار به آن می‌باشد.

فرمود: «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ - همانا خداوند و فرشتگان بر او صلوات دارند» (الأحزاب، 56) و بدیهی است که حق تعالی به خودش «اللّهم - بار الها» نمی‌گوید و سپس نزد خودش دعا نمی‌نماید؛ بلکه یعنی: «خداوند متعال، رحمت واسعۀ خود را به او متصل نموده است؛ ملائکه نیز به امر او، رحمتش را به او وصل می‌کنند، پس شما نیز جهت اتصال به رحمت واسعۀ الهی، به او متصل شوید؛ از خداوند برای او صلوات بیشتر بخواهید، به ایشان سلام دهید و تسلیم او گردید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا» (همان)

در این دعا نیز حضرت امام سجاد علیه السلام، با توصیفات دیگری از ایشان، «اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ» می‌گویند: خداوندا! صلوات بفرست (رحمت بفرست) بر محمّدی (صلوات الله علیه و آله) که امین وحی تو - برگزیده در میان تمامی مخلوقاتت - و انتخاب شده از میان بندگانت - پیشوای رحمت تو - غافله سالار و رهبر به سوی خیر تو - و کلید تمامی برکات می‌باشد. [برکت، یعنی خیری که پایدار بماند].

«اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ، وَ نَجِيبِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ صَفِيِّكَ مِنْ عِبَادِكَ، إِمَامِ الرَّحْمَةِ، وَ قَائِدِ الْخَيْرِ، وَ مِفْتَاحِ الْبَرَكَةِ»

 

 

کلمات کلیدی:   صحیفه سجادیه