دعا برای پدر و مادر

صحیفۀ سجادیه علیه السلام، دعای 24

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

*- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ، وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرِينَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ رَحْمَتِكَ وَ بَرَكَاتِكَ وَ سَلَامِكَ.

وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَيَّ بِالْكَرَامَةِ لَدَيْكَ، وَ الصَّلَاةِ مِنْكَ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنِي عِلْمَ مَا يَجِبُ لَهُمَا عَلَيَّ إِلْهَاماً، وَ اجْمَعْ لِي عِلْمَ ذَلِكَ كُلِّهِ تَمَاماً، ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِي بِمَا تُلْهِمُنِي مِنْهُ، وَ وَفِّقْنِي لِلنُّفُوذِ فِيما تُبَصِّرُنِي مِنْ عِلْمِهِ حَتَّى لَا يَفُوتَنِي اسْتِعْمَالُ شَيْ‌ءٍ عَلَّمْتَنِيهِ، وَ لَا تَثْقُلَ أَرْكَانِي عَنِ الْحَفُوفِ فِيما أَلْهَمْتَنِيهِ ... .

- خدایا! بر محمّد بنده و فرستاده‌ات و بر اهل بیت پاکش درود فرست و آنان را به برترین درودها و رحمت و برکات و سلام خود، مخصوص گردان.

خدایا! پدر و مادرم را به گرامی داشتن نزد خود و درود از جانب حضرتت برگزین، ای مهربان‌ترین مهربانان! (البته معنی رحمت، وجودبخشی است و معادل مهربان در عربی، رئوف می‌باشد)

خدایا! بر محمّد و آل محمّد درود فرست و دانش آنچه از حقوق ایشان بر من واجب است، به من الهام کن؛ و دانش همۀ آن حقوق واجبه را برایم فراهم آور؛ سپس مرا به آنچه در این زمینه الهام کرده‌ای به کار گیر و برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می‌کنی توفیق ده تا به کار بستن چیزی که به من آموخته‌ای از دستم نرود و اندامم از خدمت کردن بر اساس حقوقی که به من الهام فرموده‌ای، سنگین نشود.

And single out my parents, O God, for honour with Thee and blessings from Thee, O Most Merciful of the merciful!

شرحی مختصر

تقریباً اکثریت قریب به اتفاق مردم جهان، به ویژه مسلمانان، پدر و مادر خود را دوست دارند؛ اگر آنها در حال حیات باشند، سلامتی و موفقیت آنان را آرزو دارند و اگر وفات نموده باشند، از خداوند متعال برای آنان طلب رحمت و مغفرت می‌نمایند.

اما، اولاً این مقدار محبّت و خیرخواهی عمومی، بسیار متفاوت است با این که انسانِ مسلمان، دعا برای آنان را وظیفۀ و تکلیف الهی خود بداند؛ ثانیاً باید با توجه کامل، بداند که برای آنان چه می‌خواهد و چه باید بخواهد؛ یعنی بداند که چگونه باید دعا کند؟

خداوند سبحان، خود در قرآن کریم فرمود که هم خود برآنان رحمت‌آور باش و هم برای آنان از من رحمت بخواه، چرا که رحمت عام است؛ رحمت وجودبخشی است و تمامی فیوضات را شامل می‌گردد:

«وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا» (الإسراء، 24)

- و بالهاى تواضع خويش را از رحمت (وجود بخشی با محبّت و لطف ...)، در برابر آنان فرود آر! و بگو: «پروردگارا! همان گونه كه آنها مرا در كوچكى تربيت كردند، مشمول رحمتشان قرار ده!»

امام سجاد علیه السلام در این دعا، اولاً همه چیز را از خداوند متعال مسئلت می‌‌نمایند، چرا که فقط او غنی است و می‌تواند فیض و نعمتی بدهد؛ ثانیاً ابتدا از خداوند سبحان، بزرگی و بزرگواری از جانب خدا را برای پدر و مادر درخواست نموده‌اند «بِالْكَرَامَةِ لَدَيْكَ» و می‌دانیم که این کرامت با برخورداری از ملکۀ «تقوا» محقق می‌گردد، چنان که فرمود: «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ - بزرگوارترین شما نزد خداوند، با تقواترین شماست» (الحجرات، 13) - پس وقتی کرامت می‌خواهی، در واقع «تقوا» را خواسته‌ای، علت را خواسته‌ای تا معلولش پیدا و ایجاد شود.

سپس درخواست «صلوات الهی بر آنان» را نمودند «وَ الصَّلَاةِ مِنْكَ»؛ و همانگونه در قرآن مجید متذکر گردید، صلوات خدا و فرشتگان بر بندگان، خارج نمودن آنها از ظلمات به نور می‌باشد که کمال رحمت (وجودبخشی) اوست و این رحیمیت، مخصوص بندگان مؤمن می‌باشد:

«هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا» (الأحزاب، 43)

- او كسى است كه بر شما درود و رحمت مى فرستد، و فرشتگان او (نيز) براى شما تقاضاى رحمت مى كنند تا شما را از ظلمات (جهل و شرك گناه) به سوى نور (ايمان و علم و تقوا) رهنمون گردد؛ او نسبت به مؤمنان همواره مهربان بوده است!

●- اما نکتۀ مهم بعدی این است که باید در چگونگی تعامل با آنان، برای خودت دعا کنی، چرا که در برابر پدر و مادر، به شدت مسئول می‌باشی و مورد سؤال واقع خواهی شد.

از این‌رو، از خداوند متعال می‌خواهی که اولاً تکالیف تو در برابر آنان را در هر لحظه و هر امری به تو الهام کند، چرا که ممکن است انسان بداند، اما دچار غفلت و فراموشی گردد. سپس توفیق عمل می‌خواهی و سپس علم و دانش نسبت به این تکالیف و وظایف الهی را مسئلت می‌نمایی؛ و تأکید می‌نمایی و در واقع به خود نیز متذکر می‌گردی که توفیق یابی به الهام و علمی که خداوند متعال به تو آموخته، عمل بنمایی.

با خواندن این دعا، ضمن این که خداوند منّان را می‌خوانیم و از او می‌خواهیم؛ متوجه می‌شویم که اولاً: بار مسئولیت در مقابل پدر و مادر بسیار سنگین است - ثانیاً بدون عنایت و نصرت الهی، موفق به هیچ کاری نمی‌شویم، چه رسد به انجام این مسئولیت مهم - ثالثاً دعا برای آنان را به همین خیرخواهی کلّی که در قلب‌مان نسبت به آنان داریم، محدود نمی‌سازیم.

درخواست «کرامت و رحمت» برای آنان، درخواست ساده و کمی نیست، فقط لفظ نیست، پس باید بدانیم که چه باید بخواهیم و می‌خواهیم و البته خود باید در راستای همین دعا با آنان رفتار و تعامل داشته باشیم تا در حد توان و امکان، به «وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ - و بالهاى تواضع خويش را از رحمت (وجود بخشی با محبّت و لطف ...)، در برابر آنان فرود آر» عمل نموده باشیم.

 

 

کلمات کلیدی:   صحیفه سجادیه