پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه):

ابتدا باید بدانیم که "استغفار" با "توبه" متفاوت است؛ استغفار بر توبه تقدم دارد، یعنی ابتدا باید "استغفار" شود و سپس "توبه".

استغفار:

"استغفار"، یا طلب مغفرت، یعنی طلب "پوشش"؛ یعنی از خداوند رحمان و رحیم می‌خواهیم که "پوشش" دهد؛ بنابراین از طلب بخشش [عفو] نیز بالاتر است و عفو یکی از مصادیق مغفرت است؛ خداوند متعال با عفوش، گناهان و آثارشان را نیز پوشش می‌دهد.

از این‌رو، "استغفار و مغفرت"، الزاماً در مقابل گناه و معصیت قرار نمی‌گیرد، بلکه نسبت به "ذنوب" صورت می‌گیرد و "ذنب" هر آن چیزی است که به انسان بچسبد، با او همراه شود و احتمال آسیب رساندش باشد؛ مانند گناه خود شخص، یا غیبت، تهمت، جوّسازی، شایعه‌پراکنی و ... از سوی دیگران. چنان که خداوند متعال، با فتح مکه، تمامی ذنوب گذشته و آینده برای پیامبر اعظم، صلوات الله علیه و آله را پوشش داد؛ یعنی فرمود: با این فتح بزرگ، دیگر آن چه به تو نسبت دادند و یا حقدها و کینه‌ها و ... به تو آسیبی نمی‌رساند؛ وگرنه خداوند متعال، بابت گناه به کسی جایزه نمی‌دهد، و البته پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله نیز انسان کامل و معصوم بودند و مرتکب گناه نمی‌شدند:

«إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا * لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا» (الفتح، 1  و 2)

ترجمه: به راستى ما براى تو پيروزى آشكارى فراهم آورديم * تا خداوند گناهان گذشته و آينده‌اى را كه به تو نسبت مى‌دادند [تو را ساحر و شاعر و فریبنده و جنگ طلب و ... می‌خواندند] پوشش دهد (و حقّانيت تو را ثابت نموده) و نعمتش را بر تو تمام كند و به راه راست هدايتت فرمايد.

بنابراین، ابتدا باید "استغفار" نمود و سپس توبه؛ چنان که فرمود:

«وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ» (هود علیه السلام، 90)

ترجمه: از پروردگارتان آمرزش بطلبيد، سپس به سوى او بازگرديد؛ زيرا پروردگارم مهربان و بسيار دوستدار [توبه كنندگان] است. 

وقتی کسی می‌افتد و مجروح می‌شود، ابتدا باید بلند شود، خود را تمیز و مداوا کند، و سپس دوباره به راه بیفتد. لذا با استغفار از خدا می‌خواهیم که تمامی کاستی‌ها، نواقص، قصورها و تقصیرها و نیز بدی دیگران نسبت به ما را هم "عفو" نماید و هم "پوشش" دهد.

پس اگر گناهان مشخصی را به خاطر می‌آوریم، نسبت به آنها استغفار می‌طلبیم و اگر به خاطر نمی‌آوریم، به طور کلی از خداوند متعال طلب مغفرت [پوشش] می‌نماییم، چنان که اهل عصمت علیهم السلام چنین می‌نمودند. فرازهای ابتدا دعای کمیل «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى ...» را حتماً بخوانید که همه استغفار کلی می‌باشند.

توبه:

اما "توبه" یعنی "بازگشت". چنان که "توّاب" به معنای بسیار توبه کننده، از اسمای الهی است، چرا که او بسیار نظر لطف و مرحمتش را به سوی بندگان گناهکارش و توبه کنندگان باز می‌گرداند.

بنابراین، چون گناه و معصیت، روی برگرداندن و دوری از خداوند سبحان می‌باشد، "توبه" برای ما، یعنی بازگشت از گناه، به سوی خدا «تُوبُوا إِلَيْهِ»، نه صرفاً ترک گناه.

بدیهی است که ابتدا، انسان باید بداند که چه گناهانی مرتکب شده و چه گناهانی را برای خدا ترک می‌کند و از آنها به سوی خدا باز می‌گردد؛ اما در عین حال چون خدا را دوست دارد و قُرب او را هدف قرار داده است و عاشق لقاء الله با رو سفیدی است، می‌گوید: «خداوندا! من از تمامی گناهانی که مرتکب شده‌ام، به سوی تو باز می‌گردم» - و حتی اگر گناهی نباشد نیز می‌تواند بگوید: «من از تمامی گناهان به سوی تو باز می‌گردم»، یعنی روی به سوی تو دارم و از گناه بیزارم.

پس، هم بابت تک به تک گناهانی که به خاطر می‌آوریم، طلب عفو، مغفرت و سپس توبه نماییم، و هم بابت هر آن چه که به خاطر نمی‌آوریم و یا اصلاً نمی‌دانیم.

اگر کلمات "استغفار و توبه" را در بخش جستجو در سایت درج و کلیک نمایید، مطالب بیشتری در اختیارتان قرار می‌گیرد.

 

کلمات کلیدی:  پاسخ های کوتاه   استغفار