بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم

سلام به محضر شریف امام زمان علیه السلام و سلام خدمت شما بزرگواران.

ابتدا دقت کنیم که خطبۀ غدیر خم، فقط معرفی امیرالمؤمنین علیه السلام و آن هم فقط در یک جملۀ مشهور «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ» نیست، بلکه معرفی اجمالی تمام دین و تجمیع، نمود و تحقق دین در امر بزرگ "ولایت و امامت" می‌باشد و البته در این خطبه، مردمان حاضر و تمامی اعصار به بیعت دعوت شده‌اند.

بنابراین، اگر اصل دین و دینداری مبتنی بر پذیرش ولایت الله جلّ جلاله و جریان و تداوم آن در ولایت پیامبر و امامان صلوات الله علیهم اجمعین می‌باشد، پس باید امامان از اول تا آخر معرفی شوند؛ لذا در این خطبه، شاخص اصلی، امیرالمؤمنین علیه السلام به عنوان اولین ولیّ الله پس از رسول، اولین وصی، خلیفه و جانشین می‌باشند، اما به امام حسن و امام حسین و سپس فرزندان از نسل ایشان تصریح شده و به امام مهدی علیه السلام ختم شده و ضمن معرفی جایگاه و مقام الهی، برای ایشان نیز اخذ بیعت شده است.

بی‌تردید، معرفی مقام و جایگاه امام، در بیان پیامبر اعظم صلوات الله علیه و آله، نه تنها با دیگران متفاوت است، بلکه تمامی تعاریف نیز از ایشان اخذ شده است.

اما، این خطبه در بیان جزئیاتی مثل شناخت شناسنامه‌ای و ابتدایی نیست که در طول بعثت بسیار انجام شده بود، بلکه بیان کلیات معرفتی و اعتقادی می‌باشد، به گونه‌ای که جهت‌گیری عملی انسان مشخص شود.

در معرفی ابتدایی و شناسنامه‌ایِ حضرت امام مهدی علیه السلام، ایشان پیش‌تر نیز بارها به نام و نسل ایشان تصریح نموده بودند، مانند این که نهمین فرزند از نسل امام حسین علیه السلام می‌باشند و حدیث مشهورِ «الْمَهْدِيُّ مِنْ وُلْدِي، اسْمُهُ اسْمِي، وَ كُنْيَتُهُ كُنْيَتِي، أَشْبَهُ النَّاسِ بِي خَلْقاً وَ خُلْقاً ، يَكُونُ لَهُ غَيْبَةٌ ... الی آخر» (بحار الأنوار ، 36، 309)

- مهدی از فرزندان من است، اسم او هم نام من است، و کنیه‌اش، کنیۀ من (ابوالقاسم) است، شبیه‌ترین انسان به لحاظ خلقت (شکل) و اخلاق به من است، برای او غیبتی هست ... الی آخر

اما، در خطبۀ غدیر خم، معرفی ایشان به گونۀ دیگریست، از ایشان نام نمی‌برند، بلکه فقط به القاب ایشان اشاره دارند که جایگاه شناخته شود، و حرکت ایشان را توصیف می‌نمایند تا خط روشن شود؛ که با این جمله شروع می‌شود:

«أَلا إِنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقائِمَ الْمَهْدِی»

- آگاه باشید که آخرین امامان از ماست، القائِمَ المَهدی.

برای هدایت، معرفی یک حقیقت، از اول تا آخر لازم است و هیچ چیزی نباید در هاله‌ای از ابهام باقی بماند؛ چنان که خداوند سبحان در قرآن کریم، خودش را نیز چنین معرفی نموده است «هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ» (الحدید، 3) - هم چنین به حضرت آدم علیه السلام، به عنوان اولین پیامبر و به حضرت محمد صلوات الله علیه و آله، به عنوان آخرین نبی تصریح نموده است.

«مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا» (الأحزاب، 40)

- محمّد (ص) پدر هيچ يك از مردان شما نبوده و نيست؛ ولى رسول خدا و ختم كنندۀ و آخرين پيامبران است؛ و خداوند به همه چيز آگاه است    !

بنابراین، اگر اولین ولیّ الله، خلیفة الله و امام در خطبۀ غدیر خم معرفی شد؛ و اگر از دو امام بعدی نیز نام برده شد، و اگر شجرۀ سایر امامان بیان شده، حتماً باید آخرین امام نیز معرفی شود و معلوم شود که این سلسله، به کجا و چه کسی ختم می‌شود؟

از این‌رو ایشان، در آغاز سخن، ایشان را به عنوان «خاتَمَ الْأَئِمَةِ» معرفی می‌نمایند، یعنی پایان دهندۀ سلسله امامت و آخرین امام؛ و این بسیار مهم است که چرا معرفی ایشان را با این بیان و توصیف آغاز نمودند.

معرفی و توصیف بعدی، فقط با یک کلمۀ «مِنَّا - از ماست» بیان شده است و در همین یک کلمه، معارف بسیاری وجود دارد.

اولین نکته، همان معرفی شناسنامه‌ای می‌باشد، یعنی ایشان از خاندان و سلالۀ من می‌باشند.

نکتۀ بعدی، افتخار رسول خدا صلوات الله علیه و آله، به ایشان می‌باشد. بله، یک چنین شخصیتی، از ماست، از خاندان من است.

نکتۀ سوم آن که بحث از معرفی امامان می‌باشد، پس وقتی می‌فرماید: «از ماست»، یعنی فرزند امام و از نسل امامان می‌باشند.

و اما نکتۀ مهم‌تر آن که وقتی پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله می‌فرمایند: «مِنّا - از ماست»؛ و کسی را به خود اختصاص می‌دهند، موضوع فقط شجره، سلاله و شناسنامه نیست، بلکه به جایگاه، مقام و آثار وجودی او اشاره دارد، چنان که فرمودند:

«حُسَیْنٌ مِنِّی وَأَنَا مِنْ حُسَیْنٍ، أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَیْنًا، حُسَیْنٌ سِبْطٌ مِنَ الْأَسْبَاطِ» (بحار الانوار، 43/261)

- حسین از من است و من از حسینم، خداوند دوست بدارد کسی را که حسین را دوست بدارد. حسین نوه‌ای از نوادگان (من) است.

این که امام حسین علیه السلام از نوادگان (اسباط) می‌باشند را در آخر بیان نمودند، اما ابتدا تصریح نمودند که «او از من است و من از او»!

در خطبۀ غدیر خم نیز فرمودند که «أَلا إِنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا»، یعنی او جلوۀ دیگری از حقیقت انسان کامل و هدایت الهی است، یعنی ظهور دیگری از حقیقت ولایت الهی و حقیقت نبوت و خاتمیت من است؛ یعنی درخشش دیگری از همان نور واحد است، یعنی پایان سلسله و خط امامتی است که به من می‌رسد.

الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛       

وَ الحَمدُ لله ربِّ العالَمین؛

والسّلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 

کلمات کلیدی:  صوتی   امامت   غدیر