پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه): خداوند سبحان، صرف "گفتن و لفاظی" را نمی‌پسندد، بلکه فهم، باور، ایمان و بالتبع عمل صالح (بهترین عمل در هر موضع و امری) را می‌پسندد!

متأسفانه اخیراً فرافکنی اذکار من‌درآوردی در فضای مجازی کثرت و شدت یافته است و هر کسی از خودش به مخاطبانش ذکر می‌دهد! مقصود از ذکر من‌درآوردی نیز این نیست که گوینده، کلمات یا جملات را از خودش ساخته باشد، بلکه برنامه‌ و عدد دادن‌های من‌درآوردی است که گاه شخص انجام دهنده را از زندگی ساقط می‌کند و به طور کلی به خرافه نیز می‌کشاند و در واقع به اصالت و اهمیت ذکر و ذکر دادن خدشه وارد می‌کند و مردم را به جای "ذکر" به "لفاظی" می‌کشاند!

ذکر

اما "ذکر" در کلمه، یعنی "یاد کردن و یادآوری" و "ذکر خداوند سبحان" نیز توجه دادن ذهن، فکر، قلب و بالتبع عمل، به خداوند متعال و یاد روز میقات و ملاقات اوست.

●- لذا "ذکر" فقط الفاظ نیستند. طبق آیات و احادیث - پیامبر اکرم و اهل بیت علیهم السلام، خوشان "ذکر" هستند: «فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ  - پس تو یادآوری کن (پند ده) که همانا تو به یادآورنده هستی / الغاشیه، 21» – قرآن کریم، خودش "ذکر" است «إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ – در حقیقت که آن [قرآن مجید] نیست به جز ذکری برای جهانیان/ ص، 87» و هر عمل صالحی که برای خداوند متعال انجام پذیرد، "ذکر" می‌باشد.

بنابراین، حقیقت "ذکر" یاد خداوند متعال و بازگشت به سوی اوست، لذا تمامی عبادات، حتی نماز و تلاوت قرآن مجید نیز برای یاد اوست، چنان که فرمود:

«اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ» (العنکبوت، 45)

ترجمه: آنچه را از كتاب (آسمانى) به تو وحى شده تلاوت كن، و نماز را برپا دار، كه نماز (انسان را) از زشتی‌ها و گناه بازمى دارد، و ياد خدا بزرگتر است؛ و خداوند مى‌داند شما چه كارهايى انجام مى‌دهيد!

●- حال، کدام ذکری را خداوند متعال کمتر می‌پسندد که گفته شود: «کدام را بیشتر می‌پسندد»؟! فرمود: همیشه و در حال و کاری به یاد من باشید، این یاد من است که به شما جهت الهی می‌دهد، قلب‌تان را محکم و مطمئن می‌سازد و بالتبع شما نیز مورد "ذکر" من قرار می‌گیرید؛ و ذکر خدا این است که بنده‌اش را مشمول "صلوات" خود می‌گرداند و او را به رحمت واسعۀ خود "وصل" می‌نماید:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا * وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلًا» (الأحزاب، 41 و 42)

ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! خدا را بسيار ياد كنيد *  و صبح و شام او را تسبيح گوييد!

از همین دو آیه معلوم می‌شود که "ذکر" فقط الفاظ نیستند، مگر کسی می‌تواند از صبح تا شب و از شب تا صبح "سُبحانَ الله" بگوید؟! بلکه باید در شناخت و ایمان، او را منزه بدانیم، هدف غایی خدا باشد، جهت الهی باشد، و آن چه انجام می‌دهیم، به امر خدا و برای خدا باشد و البته اگر بنا شد که به زبان نیز جاری کنیم، الحمدلله، سبحان الله و الله اکبر می‌گوییم.

هدف شیطان

از قرآن مجید می‌آموزیم که اولاً هر کسی که از یاد خدا غافل شود، حتماً رویکردی شیطانی پیدا می‌کند، و ثانیاً هدف اصلی و کار ابلیس لعین و نیز سایر شیاطین جنّ و انس این است که انسان را از "یاد خدا" غافل کنند:

«وَمَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ * وَإِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ » (الزّخرف، 36 و 37)

ترجمه: و هر كس از ياد خدا روى گردان شود شيطان را به سراغ او می‌فرستيم پس همواره قرين اوست * و آنها [شياطين] اين گروه را از راه خدا بازمى دارند، در حالى كه گمان مى كنند هدايت يافتگان حقيقى آنها هستند!

«اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنْسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُولَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ» (المجادلة، 19)

ترجمه: شيطان بر آنان مسلّط شده و ياد خدا را از خاطر آنها برده؛ آنان حزب شيطانند! بدانيد حزب شيطان زيانكارانند!

بهترین ذکر:

بنابراین، "بهترین ذکر"، همان "یاد خداوند متعال و روز بازگشت و میقیات [معاد]، در هر حال و کاری می‌باشد؛ حال وقت اذان، بهترین ذکر همان نماز واجب است و تکمیل کنندۀ آن نوافل می‌باشند، و به هنگام کار، کسب معاش و تجارت، بهترین ذکر، یاد این که رازق خداوند است، و نیز رعایت رعایت حلال و حرام، جدا کردن سهمی است که حق مستمندان درخواست کننده و محرومان می‌باشد. چنان که در ویژگی مؤمنانی که به یاد او هستند فرمود:

«الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ * وَالَّذِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ * لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ * وَالَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ» (المعارج، 23 تا 26)

ترجمه: آنها كه نمازها را پيوسته بجا مى‌آورند [بر نماز مداومت دارند] * و آنها كه در اموالشان حق معلومى است * براى تقاضاكننده و محروم * و آنان كه (در اعتقاد و عمل) روز جزا را تصديق دارند.

«رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ» (النّور، 37)

ترجمه: مردانى كه نه تجارت و نه معامله‌اى آنان را از ياد خدا و برپاداشتن نماز و اداى زكات غافل نمى‌كند؛ آنها از روزى مى‌ترسند كه در آن، دلها و چشم‌ها زير و رو مى‌شود.

بهترین ذکر برای تنبل‌ها:

پس، بهترین ذکر نزد خداوند متعال، یاد او و بالتبع اهل ولایت بودن و رعایت امر و نهی او، به امید رضایت و قُرب او، در هر حال و کاری می‌باشد؛ حال چه "سبحان الله" را بر زبان جاری کند و چه "الحمدلله" و یا "لا إله الاّ الله" را بسیار بگوید.

اما، "تنبل‌ها" می‌گویند: لطفاً کار را سخت نکنید، ما با این حرفها کاری نداریم، حوصله تفکر که یک ساعتش از عمری عبادت بالاتر است را نداریم – علاقه‌ای به تقوا و رعایت حدود الله نداریم، حتی حوصله و میلی به قرائت قرآن کریم نداریم، چه رسد به تفکر و تعمق در آیاتش، بلکه چون لفاظی راحت‌ترین کار است، یک لفظی را بگویید که وقتی آن را به زبان می‌آوریم و چند بار هم تکرار می‌کنیم، تمامی مشکلات دنیوی و اخروی ما حل شود و ما را بی‌حساب کتاب به بهشت ببرد و حتی در مقام محمود جای دهد!

باید بدون تعارف و با صراحت بیان داشت که «چنین ذکری نداریم»، چون او حق است، و عالم هستی و انسان را به حق آفریده است و نه به بازی؛ هر چه هست، تجلی علم و حکمت اوست؛ و به حق هدایت نمود و هیچ چیزی برای بازی و لفاظی و ... وجود ندارد

باید بدون تعارف و با صراحت بیان داشت که «چنین ذکری نداریم»، چون او حق است، و عالم هستی و انسان را به حق آفریده است و نه به بازی؛ هر چه هست، تجلی علم و حکمت اوست؛ و به حق هدایت نمود و هیچ چیزی برای بازی و لفاظی و ... وجود ندارد؛ چنان که به بندگان مؤمنش که او را دوست دارند و مغفرت و قرب او را امید دارند، فرمود: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ - اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد چرا چيزى مى‏‌گوييد كه انجام نمى‌دهيد / الصف، 2».

مقصود فقط وفای به عهد و انجام تعهدات نمی‌باشد، و البته مقصود این نیست که "ذکر نگویید"! بلکه گاه توجه قلب است که به زبان نزول می‌باید، و گاه قلب آدمی بر اثر ذکر و یادآوری [اگر به لفظ توجه شود]، از غفلت‌ها رهایی می‌یابد، بیدار و متوجه می‌شود.

پس، وقتی می‌گویی: "الله اکبر"، باید توجه کنی که او بزرگتر از هر توصیفی است، چه رسد به بزرگی نسبت به مخلوقات – وقتی می‌گویی: «سبحان الله»، واقعاً باید او را در فکر، ذهن و قلب، هم چنین در عمل، منزه از هر عیب و نقص و کاستی بشناسی و بدانی؛ مبادا فکری کنی، یا چیزی بگویی و یا عملی انجام دهی که با ادعایت مبنی بر شناخت و باور "سبوحیت" او مغایرت و منافات داشته باشد.

احادیث درباره اذکار:

اکنون با این نگاه، بیشن و دانش، هر ذکری را که از قلب به زبان آورید، زیبا و با شکوه، مؤثر و مورد پسند خداوند متعال می‌باشد.

●- اولین، مهم‌ترین و بالاترین "ذکر خدا" به عقل، قلب، عمل و زبان، همان ذکر شریف "لا إله الاّ الله" می‌باشد که اولین شرط ورود به جرگۀ موحدان، مؤمنان و مسلمانان می‌باشد.

پیامبر اعظم صلوات الله علیه و آله فرمودند: «ثَمَنُ الْجَنَّةِ لا إِلهَ إلّااللّهُ - بها و قیمت بهشت «لا اله الا اللّه» است» (ثواب الأعمال: 2).

عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله: «قَالَ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ لِمُوسَی بْنِ عِمْرَانَ یَا مُوسی لَوْ أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَعَامِریهِنَّ عِنْدی وَالْأَرَضینَ السَّبْعَ فی کَفَّةٍ وَلا إلهَ إلّااللّهُ فی کَفَّةٍ مَالَتْ بِهِنَّ لا إلهَ إلّا اللّه» (وسائل الشیعة: 7/ 209، باب 44، حدیث 9132)

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند عزّ و جل به موسی بن عمران فرمود: ای موسی! اگر آسمان‌ها و تمام ساکنینش و مجموع زمین‌های هفت گانه را در پیشگاه من به یک طرف ترازو و «لا اله الا اللّه» را در طرف دیگر بگذارند، به راستی که کفّه «لا اله الا اللّه» بر آن کفه ترجیح خواهد داشت .

و البته احادیث و روایات در عظمت و آثار این ذکر بسیارند.

●- هم چنین است، ذکر شریف «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ» - یا ذکر با عظمت «سُبْحانَ اللّه وَالحَمْدُ للّه وَلا اِلهَ اِلاَّ اللّه وَاللّه اَکبَرُ» که به آن تسبیحات اربعه گفته می‌شود و شامل "تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر" خداوند متعال می‌باشد – و یا تسبیحات خانم فاطمة الزهراء علیها السلام، و یا ذکر بسیار پر برکت صلوات که در قرآن کریم به آن امر شده‌ایم – و یا هم چنین ذکر استغفار و هر ذکر دیگری که در حالات و شرایط و نیازهای گوناگون، به آنها تعلیم و سفارش شده‌ایم.

مشارکت و هم‌افزایی – پرسش و نشانی لینک پاسخ، جهت ارسال به دوستان در فضای مجازی.

پرسش:

چه ذکرهایی هست که خداوند خیلی می‌پسنده که بنده‌اش اون‌ها رو بگه؟ (نکات بسیار مهمی دربارۀ "ذکر" – اگر می‌خواهید ذکر مقبول و مؤثر داشته باشید، حتماً بخوانید)

پاسخ (نشانی لینک):

http://www.x-shobhe.com/quran/10993.html

 

 

کلمات کلیدی:  قرآن   ذکر