پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس - شبهه):

آیۀ مورد بحث و برگردان (ترجمۀ) آن به شرح زیر می‌باشد:

«وَإِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ» (الأنعام، 116)

- و اگر اكثر كسانی را كه در روی زمين هستند اطاعت كنی، تو را از راه خدا گمراه می‏كنند، آنها تنها از گمان پيروی می‏كنند و از تخمين و حدس (واهی).

●- آیا آیات الهی که کلام خداوند سبحان، علیم و حکیم است، ناقض یکدیگرند و مواردش را نیز بندگانش می‌یابند و تشخیص می‌دهند؟! لذا باید در طرح پرسش دقت نماییم.

یک وقت می‌پرسید: «با توجه به آن آیه، این موضوع یا آیه چه می‌شود؟» اما یک وقت می‌پرسید: «آیا این آیه، ناقض آن آیه نیست و تناقض ندارد؟!» بدیهی است که در پرسش دوم، نوعی ناباروی به وحانیت قرآن مجید نهفته است؛ مضافاً بر این که در قالب پرسش، القا می‌کند که ممکن است تناقضاتی باشد؛ پس وحی نیست!

الف - اگر چه مقصود از «کارآیی داشتن» برای قرآن مجید، در پرسش روشن است، اما توصیف جامعی نیست؛ بلکه قرآن مجید حق است و برای هدایت مردمان تا آخرالزّمان روی زمین نازل شده است.

ب - آیا اگر اکثریت ایمان آوردند، باید از آنها اطاعت نمود؟!

ج- چنین نیست که پس از قیام حضرت علیه السلام و سرنگونی نظامات سلطۀ استکباری، همگان ایمان بیاورند؛ برخی اهل کتاب باقی می‌مانند و حتی برخی همچنان کافر و فاسق باقی می‌مانند، چنان که در آیۀ مربوطه فرمود:

«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ» (النّور، 55)

- خداوند به كسانی كه از شما ايمان آورده‏‌اند و اعمال صالح انجام داده‌اند وعده می‏دهد كه آنها را قطعا خليفه روی زمين خواهد كرد، همانگونه كه پيشينيان را خلافت روی زمين بخشيد. و دين و آئينی را كه برای آنها پسنديده پا بر جا و ريشه دار خواهد ساخت و خوف و ترس آنها را به امنيت و آرامش مبدل می‏كند، آنچنانكه تنها مرا می‏پرستند و چيزی را برای من شريك نخواهند ساخت. و كسانی كه بعد از آن كافر شوند فاسقند.

د - بنابراین، پس از ظهور، قیام و استقرار نظام عدل الهی بر سرتاسر چهان نیز برخی کافر و فاسق می‌مانند و برخی دیگر در نسل‌های بعدی نیز کافر و فاسق می‌شوند و تفاوت در این است که اولاً دیگر هیچ سلطه‌ای بر جامعه ندارند و ثانیاً شرایط فهم، درک و ایمان و عمل به اسلام، به صورت فردی یا اجتماعی، برای همگان مساعد شده است؛ لذا اگر کسی باز هم کافر شود، دیگر خودش فاسق است؛ یعنی از قالب و مسیر انسانیت، خارج شده است.

ھ - پس از استقرار حکومت الهی در سرتاسر جهان به رهبری حضرت امام مهدی علیه السلام، دنیا بهشت نمی‌شود و اختیار نیز از کسی گرفته نمی‌شود که به جبر ایمان بیاورند. ابلیس لعین و سایر شیاطین جنّ و انس، همچنان در دعوت به باطل وسوسه می‌کنند و پس از کشته شدن ابلیس لعین نیز «هوای نفس» همچنان باقیست که نقش اصلی در انحراف را دارد؛ چنان که امروزه نیز تبعیت از ابلیس و سایر شیاطین جنّ و انس، فقط به خاطر تبعیت از «هوای نفس» است و شیاطین سلطه‌ای ندارند، مگر بر کسانی که خودشان ولایت و سرپرستی و دوستی آنان را برگزیده و گردن نهاده‌اند! (النّحل، 99 و 100)

و - دقت شود که در آیۀ مذکور، سخن از «اطاعت» است و آن هم اطاعت از اکثریت!

در آیه، به انحراف از «راه خدا» متذکر شده است و بدیهی است که راه خدا را، خدا تعیین و ابلاغ می‌نماید، نه اکثریت! مضافاً بر این که اکثریت ملاک حقانیت نیست و اطاعت از اکثریت همیشه خطاست، چرا که اکثریت همیشه از گمان‌های خود تبعیت می‌کنند! اما حتی اگر همگان ایمان بیاورند نیز نباید از آنان اطاعت نمود!

بدیهی است که همگان، چه پیش از ظهور و چه پس از آن، برای رسیدن به رشد، کمال و سعادت دنیا و آخرت، باید مطیع الله جلّ جلاله باشند و به امر او از رسول و اولیایش، یعنی امامان و آنان که با دانش و تقوا و طبق آموزه‌های قرآن و حدیث، به راه ایشان می‌خوانند، تبعیت کنند، نه این که مطیع اکثریت شوند! چنان که به صراحت و روشنی فرمود:

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا» (النساء، 59)

- ای كسانی كه ايمان آورده‌ايد! اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيامبر خدا و صاحبان امر را، و هر گاه در چيزی نزاع كرديد، آنرا به خدا و پيامبر ارجاع دهيد اگر ايمان به خدا و روز رستاخيز داريد؛ اين برای شما بهتر و عاقبت و پايانش نيكوتر است.

نتایج:

1- پس از استقرار حکومت عدل إلهی در سرتاسر زمین، اکثریت مردم مسلمان می‌شوند و حتی از امام زمان علیه السلام، اطاعت می‌کنند، اما این دلیل نمی‌شود که اکثریت ایمان نیز بیاورند و بسیار فاصله است بین اسلام با ایمان!

«قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ» (الحجرات، 14)

- برخى از اعراب [باديه‏ نشينان] گفتند ايمان آورديم؛ بگو ايمان نياورده‌ايد ليكن بگوييد اسلام آورديم و هنوز در دلهاى شما ايمان داخل نشده است و اگر خدا و پيامبر او را فرمان بريد از [ارزش] كرده‌هايتان چيزى كم نمى‌‏كند خدا آمرزندۀ رحیم است.

2- ایمان نیز همچون علم و سایر کمالات، مراحل و شدت و ضعف مرتبه دارد؛ لذا همانگونه که دانش آموز کلاس اول دبستان و دانش‌پژوه سطح دکتری، همه محصل می‌باشند، اما سطح علمی آنها بسیار متفاوت است؛ ایمان ابتدایی با ایمان سطح بالاتر و ایمان قوی‌تر، مستحکم‌تر و به یقین رسیده نیز متفاوت است. در عصر ظهور نیز چنین خواهد بود.

3- به فرض که نه تنها اکثریت، بلکه همگان ایمان بیاورند و در ایمان نیز به واسطۀ علم، درایت، بصیرت و عمل صالح، در مراتب بالا باشند، باز هم نباید از اکثریت اطاعت نمود، بلکه باید از خداوند متعال، رسول و اولیایش صلوات الله علیهم اجمعین اطاعت نمود.

●- بنابراین، نه تنها آیۀ مذکور و هیچ آیۀ دیگری، هیچگاه متناقض سایر آیات نمی‌باشد و نقض نمی‌شود، بلکه حقانیت آن در هر زمان، بیشتر مکشوف می‌شود، چرا که کلام الله است.

مشارکت و هم‌افزایی - لطفاً این پرسش و پاسخ را در راستای «جهاد تبیین»، برای دوستان به اشتراک بگذارید؛ متشکر.

 

کلمات کلیدی:  قرآن   سوره انعام